Radio-onderdelen en bouwkits: waar koop je apparatuur en componenten ?

Ook op deze pagina willen we er eerst aan herinneren dat de wet op de elektronische communicatie het houden, de verkoop en het gebruik van zendtoestellen verbiedt aan personen die daartoe geen (amateur-)vergunning van het BIPT hebben gekregen. Bij misbruik worden de toestellen in beslag genomen en er staan bovendien ook nog correctionele straffen op.

Hoe kom je aan materieel ?

Het is niet gemakkelijk om tegen een “concurrentiële prijs” nog zelf een transceiver te bouwen met specificaties die vergelijkbaar zijn met commerciële producten. Toch is het erg leuk en leerrijk om met wat losse componenten een eenvoudig zendertje of ontvangertje in elkaar te knutselen. Voor leuke projectjes kan je bijvoorbeeld eens googlen naar de site van de Zweedse amateur SM0VPO. Als je op zoek bent naar eenvoudige bouwprojecten voor ontvangers en zendertjes moet je op de zelfbouw pagina zijn.

Vroeger werkten er nogal wat amateurs met surplus materieel dat ze al dan niet ombouwden. Die sets waren dan vaak van militaire herkomst, ofwel kwamen ze uit de industrie, zgn. "PMR-transceivers". Al naargelang het type toestel vergt de ombouw meer of minder ingrepen: soms kan je ze vrij eenvoudig herprogrammeren of moet je er enkel een andere EEPROM inzetten. Meer informatie en referenties daarover kan je vinden in een artikel in Practical Wireless van juni 2012.
Het radiomuseum "Jan Corver" in Budel - net over de Nederlandse grens - heeft de laatste jaren verschillende partijen surplustoestellen afkomstig uit onder meer het openbaar vervoer, aan radioamateurs verkocht en levert er vaak ombouwinformatie en onderdelensets voor.
Militaire surplus uit Westerse landen is niet meer courant verkrijgbaar, wel toestellen afkomstig uit voormalige Oostbloklanden. Het probleem is dan vaak dat de opschriften moeilijk leesbaar zijn en je niet gemakkelijk aan ( verstaanbare ! ) manuals en wisselstukken komt.

Er zijn enkele uitstekende zelfbouwkits op de markt ( bijv. die van de Amerikaanse firma Elecraft zijn erg bekend ) die je de zoektocht naar geavanceerde componenten besparen, maar veel financieel voordeel heb je daar niet bij.
Om meer geavanceerde zelfgebouwde toestellen te bouwen moet je immers ook wat meetapparatuur hebben, voldoende technische kennis en liefst ook nog wat handigheid.
Sommige amateurs bouwen zelf apparatuur die aan heel specifieke eisen moet voldoen, bijv. kleine, energie-efficiënte QRP-amateurzenders voor portabel gebruik, of zeer specifieke SHF-apparatuur.
Wat wél kan lonen is het zelf bouwen van heel specifieke toebehoren, bijv. antennetuners, interfaces, eindversterkers, voedingen… en natuurlijk ook antennes. Meer info over dat soort bouwkits vind je op de pagina over zelfbouw.

Tegenwoordig zijn er echter zoveel betaalbare commerciële toestellen te koop dat de meeste radioamateurs niet meer kiezen voor surplus of zelfbouw maar meteen beginnen met gekochte apparatuur, tweedehands of nieuw. Er bestaat immers een ruim aanbod van commerciële radiosets die je meteen een vlotte start garanderen. Begin misschien eens met te vragen of je plaatselijke club je geen transceiver kan uitlenen. Of misschien heeft een amateur in de omgeving nog wel een toestel of een stuk coax liggen waar hij je graag even mee uit de nood helpt...

Er zijn ook in België enkele gespecialiseerde verdelers van nieuwe commerciële apparatuur. Het zou ons te ver leiden die hier op te sommen of een overzicht te geven van hun aanbod. Het is ook niet de bedoeling van deze niet-commerciële website om bepaalde toestellen of handelaars aan te bevelen. Voor commerciële aanbiedingen kijk je best eens in de advertenties in de amateurbladen.
Voorts zijn er ook tientallen internetwinkels die een immense keuze aan nieuwe toestellen te koop aanbieden, vaak aan interessante prijzen. In de VS zijn de prijzen veel lager dan bij ons, maar hou er rekening mee dat daar dikwijls zo’n 40 % invoerrechten en inklaringskosten op geheven worden… Hetzelfde geldt voor China: je kan er via internet sommige spullen aan erg aantrekkelijke prijzen bestellen, maar de gebruiksaanwijzing is soms zo kort of onverstaanbaar dat je allerlei functies van het toestel niet kan gebruiken. Zoek zeker eerst op internet uit of anderen daar geen problemen mee hadden.

Er zijn nogal wat amateurs die zich regelmatig de laatste nieuwe spullen aanschaffen en de vorige dan weer verkopen. Daardoor bestaat er een vrij groot aanbod aan tweedehandstoestellen. Op die manier kan je soms een toptoestel van enkele jaren geleden op te kop tikken aan een goede prijs. Informeer eens in je afdeling of niemand iets interessants in de aanbieding heeft: je koopt dan in elk geval van iemand die je kent. Daarnaast zijn er ook diverse websites met tweedehandsapparatuur, onder meer op de site van de UBA en op "Tweedehands.be" wordt allerlei materieel aangeboden. Als je tweedehandsmaterieel koopt van een onbekende amateur doe je er goed aan het eerst uitgebreid te testen; als het toestel in orde is kan niemand daar bezwaar tegen hebben. De manuals kan je meestal wel op internet vinden, o.m. op de site mods.dk staat een zeer uitgebreide verzameling; je moet je wel eerst even registreren.
Een andere interessante site is ook Rigpix, een site met veel informatie over recente en minder recente transceivers.

Waar elektronica-componenten kopen ?

Zelfs als je je station wil uitrusten met commerciële toestellen zal je altijd nog wat losse hardware nodig hebben: coaxkabel, connectors en adapters, montagemateriaal voor je antennne, diverse stekkers enz...
Daarvoor is het circuit van de “hambeurzen” of radiomarkten interessant: heel wat plaatselijke clubs organiseren eens per jaar een markt waar gespecialiseerde handelaars en amateurs nieuwe en tweedehandsspullen verkopen, zowel ontvangers als complete transceivers. Buiten nieuwe apparatuur vind je daar zeker ook tweehandsapparaten, voedingen, meetapparaten, vaste en mobiele antennes, en vooral radiocomponenten die in gewone elektronicazaken niet courant verkrijgbaar zijn. Coaxiale kabel en ladderlijn, een grote keuze aan RF-pluggen en adapters om van het ene type op het andere over te gaan, ringkernen in ferriet en poederijzer, klapferrietringen om te ontstoren, kwalitatief goede bananenstekkers en allerlei ander klein materieel... Op zo'n beurs doe je best meteen een voorraadje op van dergelijke kleine spullen die je op een dag toch nodig hebt en elders veel meer betaalt.

Bekende beurzen in België zijn onder meer:

Bekende buitenlandse markten zijn: De precieze data vind je gemakkelijk door even te googlen of op de kalender van 0N4LEA. Al naargelang de belangstelling spreken veel amateurs af om samen één van deze evenementen te bezoeken. Het zijn immers niet enkel commerciële maar evenzeer sociale evenementen waar je amateurs van het hele land tegen het lijf loopt.

Voorts kan je voor onderdelen natuurlijk ook terecht in sommige elektronicawinkels, maar die zijn steeds minder gericht op onderdelen voor amateurzenders: zelfs de gebruikelijke HF-onderdelen zijn er dikwijls niet verkrijgbaar. Componentenwinkels worden steeds schaarser en door de grote voorraad zijn ze vaak ook niet echt goedkoop - maar dat is de prijs van de service. In de regio van Leuven zijn er nog enkele winkels waar je losse onderdelen kan kopen, bijv. Aitec in Heverlee, MB Tronics in Evere, of Capitani Electronics in Schaarbeek.
Meestal kan je daar wel terecht voor gewone elektronicacomponenten, maar specifieke radio-onderdelen ( spoelen, mf-filters, ringkernen, HF-transistors ) zijn daar zelden op voorraad. Let er in dergelijke winkels op dat voor antennes, kabels en connectors in de amateurwereld de standaardimpedantie 50 Ω is, en niet 75 Ω zoals in de commerciële TV-elektronica gangbaar is.
Leden van de Radioclub Leuven kunnen een heel aantal courante onderdelen vinden in de voorraad van de club.

Het Duitse amateurblad "Funkamateur" beschikt ook over een webshop met - naast een groot aanbod aan Duitse en Engelstalige boeken - een keuze aan RF-onderdelen en bouwkits onder de naam "Box 73".

Farnell en Digikey zijn bekende onderdelenhuizen van Amerikaanse origine, maar check de verkoopsvoorwaarden: soms zijn er minimumhoeveelheden of kan je er als particulier niet terecht. Ook Ebay.com kan een interessante bron zijn, bijv. voor surplus microwavecomponenten. Het nadeel is dat voor kleine bestellingen de verzendingskosten meestal aardig doortellen.