Büyük göç
hareketlerinin başlatan Osmanlı-Rus savaşları (1877 - 1878) sırasında
Anadolu'ya Abaza, Çerkez, Gürcü, Laz, Boşnak, Arnavut, Tatar, Kürt,
Makedon ve Rumeli göçmenleri gelmişlerdir. Göçmenlerden bir kısmı Bolu
İline, durumları iyi olmayan Kırım, Kafkasya ve Rumeli göçmenleri ise
Düzce Ovası ve Akçakoca çevresinde çoğunlukla orman açmalarına
yerleştirilmiştir. 1830 ve 1864 yıllarındaki göçlerden sonraki bu büyük
göçler, Abdülaziz döneminden II. Abdülhamit dönemine kadar sürmüştür.
1924 ve 1940 lardaki göçlerden sonra 1946 ve 1952 yıllarında
Bulgaristan, Yugoslavya ve Yunanistan'dan gelenler olmuştur. Doğu
Anadolu'dan gelen Ermenilerin de Düzce, Adapazarı ve İzmit'e
yerleşmesiyle Düzce Ovasında etnik çeşitlilik artmıştır. Bu dönemde bir
nahiye ve 133 köyü ile Düzce nüfusu 34861'dir. 1888-1891 yılları
arasında İsmail Kemal Beyin çalışmaları ile Düzce'ye yeni bir kasaba
kimliği kazandırılmış, Cedidiye, Şerefiye, Nusretiye ve İcadiye gibi
yeni mahalleler oluşturulmuştur.
Yüzölçümü 2593 km2
olan Düzce İli'nde 1997 nüfus sayımına göre 307 bin 056 kişi
yaşamaktadır. Nüfus yoğunluğu km2' ye yaklaşık 111 kişi olup Türkiye
ortalaması olan 83 kişinin üstündedir. İki nüfus sayımı sonuçlarına göre
toplam nüfusun yüzde 56'sı köylerde yaşarken yüzde 43'ü kent
merkezlerinde bulunmuştur. 2000 sayım sonuçlarına göre ise köylerde
yaşayan nüfus oranı yüzde 52'ye gerilerken kent merkezlerinde
yaşayanların oranı ise yüzde 48'e yükselmiştir. İki nüfus sayımı
arasında kent merkezlerinde yaşayanların artış oranı yüzde 4 olarak
gerçekleşmiştir. Her iki nüfus sayımına göre Düzce İli nüfusu aşağıda
verilmiştir.
DÜZCE İLİ NÜFUSU
İlçeler |
1997 |
2000 |
Nüfus Farkı |
Merkez |
76900 |
72012 |
-4888 |
Akçakoca |
19604 |
25637 |
+6033 |
Cumayeri |
6719 |
8487 |
+1768 |
Çilimli |
3961 |
11244 |
+7283 |
Gölyaka |
5267 |
8872 |
+3605 |
Gümüşova |
10754 |
15197 |
+4443 |
Kaynaşlı |
5760 |
8732 |
+2972 |
Yığılca |
3477 |
3843 |
+366 |
TOPLAM |
132442 |
154024 |
+21582 |
En fazla nüfus Düzce
merkez yerleşimde bulunmasına karşın 2000 nüfus sayımında nüfusu azalan
tek ilçe olarak görülmektedir. En fazla nüfus artışı görülen ilçe ise
Çilimli olmuş bunu Akçakoca izlemiştir. Düzce İli’nin her iki nüfus
sayımı oranlamasında nüfus artış yüzdesi 16.29 olarak gerçekleşmiştir.
Düzce İli’nde nüfus
yoğunluğunun ilçelere göre dağılımı aşağıda görülmektedir.
DÜZCE İLİ NÜFUS YOĞUNLUĞU
İlçeler |
Yüzölçümü
(km2) |
Yoğunluk |
Merkez |
840.26 |
179 |
Akçakoca |
463.00 |
82 |
Cumayeri
|
86.60 |
139 |
Çilimli
|
91.00 |
161 |
Gölyaka |
187.00 |
95 |
Gümüşova |
110.40 |
157 |
Kaynaşlı
|
173.74 |
106 |
Yığılca
|
641.00 |
32 |
TOPLAM |
2593.00 |
111 |
İlin en yoğun
yerleşimi olan merkez ilçede yoğunluk 179, Gümüşova ilçesinde 157,
Cumayeri ilçesinde 139’dur. Düzce’nin il olduğu dönemde ilçe olan
Kaynaşlı’da da yoğunluk 106 kişidir.
Kentin nüfus artış
süreci, önemsiz sapmalar dışında genelde düzgün ve hızlıdır. Nüfus
artışı ve yapısı Düzce’nin göç alan bir yerleşme olduğunu
göstermektedir. 1960-1970 dönemi en fazla göç alan dönemdir.
DÜZCE MERKEZ İLÇE NÜFUSU
Yerleşim |
1997 |
2000 |
Nüfus Farkı |
Merkez |
76900 |
72012 |
-4888 |
Beyköy |
2320 |
3329 |
+1009 |
Boğaziçi |
2376 |
2769 |
+393 |
Konuralp |
4044 |
8497 |
+4453 |
Depremlerin ardından
Düzce merkezde önemli oranda nüfus azalması görülmüştür. Bu azalma ile
birlikte hemen hemen aynı oranda Konuralp beldesinde artış
görülmektedir. Deprem sonrasında Konuralp beldesi yerleşim yeri olarak
cazip hale gelmiştir.
Türkiye genelinde en
kalabalık yaş grubu 15-19 yaş grubu olduğu halde, Düzce’de en kalabalık
grup 20-24 yaş grubu olduğu halde, Düzce’de en kalabalık grup 20-24 yaş
grubuna kaymaktadır. Diğer taraftan bu görünüm kent merkezi, ilçe
merkezleri ve köyler için çok büyük farklılıklar göstermektedir. Bu
farklılıkların nedeni, özellikle kent merkezi ve ilçe merkezlerinin
nüfus hareketliliğine çok açık oluşudur. Nüfusun bu hareketliliğine 12
Kasım depreminin de katkı yaptığı söylenebilir. Nüfus hareketlerindeki
bu kararsızlık Düzce köylerinde daha azdır.
Düzce genelinde
hanelerin yüzde 25,7’si 4 kişilik haneler, yüzde 67,6’sı da 4 veya daha
az üyeli hanelerdir. Kent merkezinde 5 kişilik hanelerin payı yüzde
37’ye çıkmaktadır. Köylerde en yaygın aile büyüklüğü tipi 5-6 kişilik
ailelerdir (yüzde 29,8). Diğer taraftan, Düzce genelinde 7 ve daha fazla
üyeli ailelerin payı yüzde 12,9 iken, bu pay ilçe merkezlerinde yüzde
8,2’ye, kent merkezinde yüzde 5,4’e düşmekte, köylerde ise yüzde 19,8’e
kadar çıkmaktadır. Büyüklük olarak Düzce köyleri geleneksel yapıyı
korumaktadır.
Benzer şekilde, Düzce
kent merkezi ortalama yaşı, Düzce köyleri ortalama yaşından 0,039
anlamlılık düzeyinde düşüktür. Düzce’de de köylerde yaşlı nüfus
yaşamakta, genç nüfus başka yerlere göçmektedir. 1998’e göre hane halkı
büyüklükleri Türkiye geneli için 4,3’tür. Düzce araştırmasında hane
büyüklüğü ortalama 4,33 kişi olarak bulunmuştur.
Düzce’nin demografik
yapısı ile ilgili gösterge değerleri için beklenti, İlimizin coğrafi
konumuna uygun olarak, ülkemizin gelişmiş bölgesi olan Batı Anadolu
değerlerine yakın olmasıdır.
12 Kasım 1999 depremi
Düzce’yi derinden sarsmıştır. Çok yüksek sosyal ve demografik
hareketliliği olan İlimizin sosyal ve demografik yapısı yeni bir dengeye
kavuşmak üzere hareketliliğini sürdürmektedir.
Düzce’nin nüfus artış
hızı 1927-35 yılları arasında Türkiye nüfus artış hızına çok yakındır.
1935 yılından sonraki Genel Nüfus sayımı yıllarında Düzce nüfus artış
hızı hep Türkiye Nüfus artış hızının altında kalmıştır. Özellikle
1960’dan sonra 1985-1990 dönemi dışında, nüfus artış hızında ciddi bir
yavaşlama izlenmektedir.
Düzce nüfusunun
yarısı köylerde yaşamaktadır. Geri kalan yarısı da, yine birbirine yakın
miktarlarda il merkezi ve ilçe merkezlerinde yaşamaktadırlar. Yerleşim
yerlerinde nüfusun dağılımı cinsiyete göre farklılık göstermemektedir.
İl nüfusunun kent merkezinde yığılma eğiliminde olması nüfusun kır-kent
dağılımının giderek bozulması riskini taşımaktadır.
Kırsal alandan
kentlere doğru bir akım vardır. Kırsal alanın boşalmasına, kentlerinde
üretici olmayan bir kalabalıkla dolmasına neden olabilir. Bunun sonucu
olarak, kentler plansız büyüme sürecine girerek uygur bir kent olmaktan
çok, uygar hizmetlerin verilemediği çok kalabalık köylere dönüşür.
Göç, Düzce İlinde
durmamakta, Düzce dışına da taşmaktadır. Genelde Düzce’ye dışardan
gelenlerin Düzce’yi atlama tahtası gibi kullandıkları söylenebilir.
Yaş bağımlılık oranı
büyük bir genç, üretici insan kaynağının varlığını göstermektedir.
Toplam doğurganlık
hızı, çok az olmakla beraber, Türkiye değerlerinin üzerindedir.
Özellikle, yaşa özel doğurganlık hızları, genç nüfusun doğurganlık
hızının son yıllarda artış eğilimine girdiğini göstermektedir.
Kadınların ideal çocuk ortalaması, gerçekleştiği taktirde, nüfus artış
hızını sabit veya sıfıra yakın tutacak düzeydedir.
Düzce’de kadınların
aile planlaması yöntemleri konusunda bilgi düzeyleri çok yüksektir.
Özellikle modern ve etkili yöntem kullanımı Türkiye’dekinden daha
yaygındır.
Hem bebek ölümleri,
hem de yetişkin ölümleri çok düşük düzeydedir. Doğuşta beklenen ömür
süresi çok uzundur.
|
|
Yukarı |
|
|
|
|
Hazırlayan
:Halil AYYILDIZ |
|
Kaynak:
Düzce Valiliği |
|