КОЕ ГРЕЕЊЕ Е НАЈЕВТИНО?
I Z33T home page I страници на македонски јазик I
Во ладните зимски денови една од најактуелните теми е загревањето на домовите и деловните простории.
Чести се прашањата од типот, На што се греете Вие? Колку плаќате за греење? или, Кое е најекономично или најевтино греење? и слично.
Поставувачот на вакви прашања се обидува да направи споредба кај комшиите или пријателите со цената која ја плаќа за затоплување на сопствените простории. Притоа, често се заборава дека потребната топлинска енергија потребна за затоплување на еден затворен простор зависи од многу фактори, како што се површината и волуменот на просторот кој треба да се загрее, потоа квалитетот на топлинската изолација на објектот и други фактори кои се различни од случај до случај.
Во овој напис нема да ги анализирам другите фактори од кои зависи цената за затоплување на еден објект, туку ќе се задржам на цената на ослободена топлинска енергија добиена од различни енергенси. Така најдобро ќе може да се добие релевантна слика за тоа каков вид на греење е најекономичен за било кој простор. Се трудев овој напис да го напишам со едноставен јазик, кратко и јасно, без непотребни детални математички објаснувања, за да биде прифатлив за најшироката публика. Се надевам дека успеав во тоа.
Следува краток опис на различните видови на енергенси и системи за затоплување со нивни основни карактеристики.
На крајот од написот се табеларни податоци за различните енергенси (различни видови на греење) и цената по единица искористена топлинска енергија за затоплување, па оние кои се нестрпливи, можат веднаш да отидат и да ги погледнат табелите.
Содржина:
1. Греење со плин (течен нафтен гас)
2. Греење со електрична енергија
3. Греење/ладење со електричен клима уред
4. Греење/ладење со геотермална топлинска пумпа
5. Греење со електрична енергија добиена од сонцето преку фотонапонски панели
6. Греење со пелети
7. Греење со огревно дрво
8. Греење со брикети
9. Греење со нафта (екстра лесно масло)
10. Греење со природен гас (метан)
11.Греење со електролитни котлиња (т.н принцип за греење на руски подморници)
12. Табели за најефикасно и најекономично греење
13. Предлог за особено економичен систем за централно греење.
1. Греење со плин = Течен Нафтен Гас (ТНГ)
Овој гас е мешавина од пропaн и бутан гас, а англискиот назив е LPG (Liquified Petroleum Gas) а се добива преку рафинирање на суровата нафта. Се продава на бензинските станици бидејќи го користат голем број на возила.
Треба да правите разлика помеѓу овој ТНГ гас и природниот или земјен гас (главно составен од метан) кој се уште го нема кај нас во сите градови и кој е поевтин во однос на течниот нафтен гас по однос на ослободена енергија.
Еден килограм плин (ТНГ-течен нафтен гас) = 1,9 литри
Цената на 1 литар ТНГ = 33 денари
Еден литар ТНГ има 6,72 kWh топлинска моќ (под услов да се искористи 100%)
Значи, 1kWh топлинска енергија добиена од ТНГ = 4,91 денари при 100% искористување на ослободената топлинска енергија.
Современите печки и котли за централно греење на гас имаат коефициент на искористување (CoP=Coeficient of Performance) okolu 96%.
Тоа значи дека доколу би се грееле на Течен Нафтен Гас (плин), 1 kWh искористена топлинска енергија ќе не чини 5,12 денари.
Доколку се греете на гас, треба да обезбедете соодветни услови за складирање на гасот, во специјални метални боци (резервоари).
2. Греење со електрична струја:
Греењето со електрична енергија овозможува голем комфор. Нема чистење на печките, нема ложење, не се потребни посебни простории за складирање на енергенсот. Затоплувањето на електрична енергија е „чисто“, нема чад, нема мирис, не се ослободуваат никакви продукти при претворањето на електричната енергија во топлина. Освен тоа, топлинската енергија добиена од електрична струја, многу лесно се контролира и нагодува на саканата вредност, а голем дел на електрични греалки се лесно преносливи, па и тоа може понекогаш да претставува еден вид предност.
Цената на 1kWh „евтина струја“ = 3,3 денари (со пресметан данок)
Цената на 1kWh „скапа струја“ = 6,6 денари (со пресметан данок)
Електричната енергија за деловни корисници е поскапа и зависи од видот на деловните корисници, но приближно e двојно поскапа од скапата струја за домаќинствата и изнесува околу 13 денари за 1 kWh.
Искористувањето на електричната енергија при затоплување е 100%, затоа не верувајте им на продавачите кои ќе Ви нудат магични електрични греалки кои „многу топлат, а многу малку трошат електрична енергија“. Потрошувачката на електрична енергија на сите видови електрични греалки, калорифери, електрично подно греење, и други електрични грејни тела, по единица произведена топлинска енергија е иста! (исклучок од ова прават клима-уредите кои работат на принцип на топлинска пумпа и тоа го објаснувам подолу во оваа статија).
Затоплувањето на домаќинствата со електрична енергија за време на евтината тарифа чини многу поевтино од затоплување на плин, односно течен нафтен гас (поевтино дури за 55%)
Затоплување со електрична енергија за време на скапата тарифа е за 29 % поскапо од затоплувањето на плин, но електричната енергија има други предности што ги спомнав погоре.
Ако треба да бирате помеѓу електричните греалки кои се продаваат на пазарот, ги препорачувам оние кои имаат поголема сопствена површина преку која ја пренесуваат топлината во просторот и имаат помала површинска температура. На пример, такви греалки се електричните маслени радијатори. Малата површинска температура овие греалки ја компензираат со поголема површина (ребрата), па така просторот брзо ќе се загрее. Од друга страна, греалките кои имаат висока температура (кварцните греалки - кои затоплуваат со помош на зрачење на инфрацрвени зраци) ги сметам за понебезбедни и помалку комфорни. Високата температура секогаш претставува потенцијал за пожар, а чувството на превисока температура кога се приближете до греалката не е пријатно.
Една од најслабите страни на електричните греалките речиси по правило е нивниот термостат, кој има ограничен век на траење поради честите вклучувања и исклучувања на големи електрични струи, бидејќи низ греалките тече прилично голема струја. Затоа е добро, доколку греалката има два грејачи кои можат поединечно рачно да се вклучуваат и исклучуваат, да се вклучи само едниот грејач. На тој начин термостатот многу поретко ќе се вклучува и исклучува (речиси никогаш) па векот ќе му се зголеми многукратно. На пример, многу подобро да се вклучат две греалки на половина моќ (само со еден греач) отколку една греалка на максимална моќ. На тој начин температурата на површината на греалката ќе биде помала, а тоа ќе се компензира со поголема површина за оддавање на топлината бидејќи ќе се користат две греалки. Кога ќе употребите две греалки на половина моќ, разместени на различни краеви од собата, тогаш и температурата во собата ќе биде подобро распределена. По правило, грејните тела најдобро е да се поставуваат под прозорците во собата, односно на места кои се најладни.
Калориферите се прифатливо решение за греење на простории во кој ретко се влегува, па не е потребно нивно континуирано затоплување, а со калориферот набрзина ќе го загреете, и потоа ќе го исклучите кога ја напуштате просторијата. Работниот век на калориферите ќе го зголемите доколку при вклучување, најнапред го вклучите вентилаторот и почекате малку (десетина секунди) додека тој достигне доволна брзина и поголем проток на воздух, па дури потоа го вклучите грејачот. При исклучување на калориферите, треба да се постапи по обратен редослед, најнапред се исклучува грејачот, а по некое време, (по десетина секунди) откога ќе се излади грејачот, можете да го исклучите и вентилаторот.
Термоакумулациската печка на електрична струја е солидно решение за домаќинствата. Особено кога е потребно затоплување во текот на целото деноноќие и кога во домот постојано има присутни луѓе. Се полни навечер на евтина струја и цел ден го грее просторот околу неа. Препорачувам што поголема површина и волумен на печката (на пример 6-ка) за да не треба да се вклучува вентилаторот преку ден, туку печката да го грее просторот само со пренесување на температурата од својата поголема површина преку конвекција. Недостаток на старите ТА-печки беше тоа што изолацијата внатре беше од стаклена волна која не е добра за животната средина.
Термоакумулациските електрични печки не се економично решение за греење на деловни простории бидејќи тие го загреваат просторот и надвор од работното време, а освен тоа деловните простории немаат евтина тарифа на електрична енергија, па полнењето на печката нема да биде на евтина струја.
3. Греење со електричен клима уред
Потрошувачката на електрична енергија на клима уредите по единица произведена топлинска енергија е помала од сите други електрични грејни уреди. Клима уредите работат на принцип на топлинска пумпа, па при греење користат додатна топлинска енергија од надворешниот воздух. Колку и да е чудно, и најладниот надворешен воздух во себе има акумулирано топлинска енергија која се користи од клима уредите при затоплување на внатрешниот простор. Затоа клима уредите кога се користат за греење се поекономични од било која друга електрична греалка или електрична печка!
Ако се греете со клима уред, тогаш за 1kWh потрошена електрична енергија, добивате 1,5 до 4,5 кWh топлинска енергија, во зависност од температурата и влажноста на воздухот надвор и коефициентот на полезно дејство на самиот клима уред. Значи загревањето на просториите со клима уред е многу економично !
На пример, доколку се користи клима уред за греење на евтината струја (преку ноќ), тогаш цената на 1kWh ослободена топлинска енергија ќе ве чини само 2,32 до 0,78 денари, што е многу евтино во однос на другите начини на загревање.
Доколку се користи клима уред за греење на „скапа струја“ (преку ден), тогаш цената на 1kWh ослободена топлинска енергија ќе ве чини само 4,63 до 1,55 денари, во зависност од надворешната температура на воздухот и од неговата влажност.
Јас направив неколку мерења на потрошувачката на електрична енергија од страна на клима-уред кој понекогаш го користам за затоплување. Поопширно за ова можете да прочитате овде.
Една од најважните карактеристики на клима уредите е нивниот коефициент нa греење односно (COP-coefficient of performance), кој ни покажува колку клима уредот ќе троши електрична енергија во однос на топлинската енергија што ја произведува. На пример CoP=2 значи дека клима уредот ќе произведе двојно поголема топлинска енергија отколку што ќе потроши електрична енергија. Друг пример: CoP = 4, значи дека клима уредот за секој потрошен kWh електрична енергија ќе даде 4 kWh топлинска енергија и т.н.
Ефикасноста на клима уредот, односно коефициентот на греење или (COP-coefficient of performance) на клима уредите зависи од повеќе фактори меѓу кои најважни се температурата на надворешниот воздух и температурата на топлиот издувен воздух за загревење на просторијата. Колку е помала разиката помеѓу температурата на надворешниот воздух и температурата на издувниот загреан воздух внатре во просторијата, толку ефикасноста на клима уредот е поголема, и обратно. Затоа, треба да знаете дека ако клима уредот се користи за греење, надворешната единица по можност да не се става на северната страна од објектот. Ако клима уредот се користи за ладење, надворешната единица треба да се стави на северната страна на објектот, или барем да не е изложена на директно сончево зрачење. Така ќе постигнете поголема ефикасност на клима уредот, а сметката за потрошена електрична енергија ќе Ви биде помала.
За оние шти имаат инсталација за централно греење (популарно наречено парно греење) на пазарот се продаваат топлински пумпи „воздух-вода“, кои слично како клима-уредите, ја користат топлината на надворешниот воздух и ја греат водата за системот на централно греење. Овие уреди се многу економични.
Доколку се направи фотоволтаичен систем, и со електричната енергија добиена од него се напојува топлинската пумпа, греењето ќе биде практично бесплатно за време додека има сонце!
4. Греење со геотермална топлинска пумпа
Најекономично решение за затоплување претставува греењето со помош на геотермална топлинска пумпа. Геотермалната пумпа работи на ист принцип како клима уредот, но наместо топлината да ја одзема од надворешниот воздух (како што тоа го прави клима уредот), геотермалната топлинска пумпа ја одзема топлината од земјата. За таа цел, во земјата на длабочина од најмалку 1,5 метри се закопуваат пластични црева низ кој циркулира вода или друг течен медиум која служи како изменувач на топлина. На длабочина од 1,5 метри и подлабоко во земјата, температурата изнесува приближно колку средната годишна температура за соодветното географско подрачје. За околината на Штип, температурата на длабочина поголема од 1,5 метри изнесува околу 13 степени целзиусови и речиси е константна преку целата година, односно многу малку зависи од надворешната температура на воздухот над земјата.
Геотермалната топлинска пумпа ја користи оваа температура преку водата (или друг течен медиум) што циркулира низ закопаните црева, а самата топлинска пумпа работи врз основа на термодинамички процес познат како Карноов кружен процес. Ефикасноста на геотермалната топлинска пумпа е многу голема и неколку пати е поеконимична од класичното загревање со помош на електрична енергија. Освен за греење, геотермалната топлинска пумпа може да се користи за ладење во текот на летото (исто како клима уредот).
Инвестициските трошоци за геотермалниот систем на греење се поголеми, но ова се компензира со пониските трошоци при долгогодишната експлоатација.
Освен ваков затворен геотермален систем, кај кој во затворен систем од подземни црева циркулира водата (или друг течен медиум) како изменувач на топлина, постои и отворен геотермален систем кој ги користи подземните води кои ги црпи преку специјално направени бунари. Отворениот геотермален систем ја одзема температурата на подземната вода, а потоа оладена ја враќа назад во замјата преку специјални дупки (бушотини).За работа на овој отворен геотермален систем потребно е да има подземни води на местото каде што ќе се користи системот.
Претходно спомнав дека греењето со клима уред (воздушна топлинска пумпа) е многу поекономично од греењето со било која друга класична електрична греалка, иако ја одземаат топлината од надворешниот ладен зимски воздух. Сепак ефикасноста значајно се намалува доколку надворешната температура на воздухот падне под 5 степени целзиусови. Геотермалните топлински пумпи го немаат овој проблем. Тие топлината ја одземаат од земјата каде што температурата е околу 13 степени целзиусови и е константна преку целата година. Затоа геотермалните топлински пумпи имаат константна ефикасност која е 3 до 6 пати поголема од класичните електрични греалки.
5. Греење со електрична енергија добиена од сонцето преку фотонапонски панели
Производството на соларна електрична енергија со помош на фотоволтаични панели во последниве години е многу актуелна. Македонија се наоѓа на многу поволна географска положба каде сончевото зрачење е големо и погодно за инсталирање на соларни системи за искористување на сончевата енергија
Инсталирањето на фотоволтаични панели, со користиње на сончевата светлина за производство на електрична енергија која потоа, покрај другото ќе се употребува и за затоплување е одлично, но се уште скапо решение. Искористувањето на сончевата енергија кај фотоволтаичните панели е околу 12 - 17 %, но цената на панелите постојано се намалува. Електричната енергија добиена од сонцето преку ден, кога е скапата тарифа, може да се комбинира со евтината електрична енергија навечер и на тој начин да се добие многу евтино затоплување!
Поопширно за производство на електрична енергија преку искористување на сончевото зрачење, можете да прочитате на мојата посебна веб-страница овде.
Во врска со електричната енергија сакам да појаснам дека спротивно на мислењето на повеќето граѓани, користењето на електричната енергија не е беш најеколошка. При производството на електричната енергија од јаглен во термоелектричните централи (како што тоа е случај во голем процент кај нас во Македонија), се ослободува големо количество на јаглерод диоксид (CO2) како и други штетни материи.
6. Греење со пелети
Во последно време затоплувањето со пелети е многу популарно. Печките и котлите за централно греење на пелети се достапни, а исто така пелетите пакувани најчесто во вреќи од по 15 kg ги има во многу продавници, па кога ќе ни треба извесно количество на пелети, едноставно со автомобил одиме до најблиската продавница, земаме неколку вреќи пелети и сме го решиле греењето за неколку денови. Современите печки на пелети се многу ефикасни и за разлика од печките на дрва или брикети, во многу поголем процент ја искористуваат топлинската енергија добиена при согорувањето. Согорувањето на пелетите е целосно, па останува многу малку пепел и чистењето е олеснато.
При купување на пелети треба да се внимава на нивниот квалитет. Еколошките пелети се изработени од биомаса (пилевина), со ниска влажност. При производството на пелетите дополнително се истиснува влажноста, па согорувањето е поголемо од 90 проценти и нема никакви хемиски додатоци. Нееколошките пелети се изработени од примеси на дробен материјал од иверици, пилевина од иверици, панел-плочи и друго, материјал што содржи разни лепаци, бои, лакови, прегорено масло и други хемиски додатоци и пилевина што е иструлена. Греењето со вакви пелети освен што е понеекономично, придонесува за поголемо загадување на околината.
1 кг најквалитетни пелети има 5 kWh топлинска моќ, а чини 13 до 18 денари.
При 90% искористување, колку што изнесува ефикасноста на квалитетните печки на пелети, 1kWh топлинска енергија добиена од пелети чини 2,9 до 4 денари, во зависност од тоа по која цена сте ги набавиле пелетите..
7. Греење со огревно дрво
Речиси две третини од населението во Македонија, односно 62 отсто, се грее или готви на дрва. Овој процент е драстично поголем во руралните средини, каде дрва употребуваат и до 90 отсто од домаќинствата, за разлика од урбаните каде дрвото како енергенс се користи во половина од домаќинствата.
Користењето на огревно дрво за затоплување и готвење во голема мера продонесува за загадувањето на воздухот, па тоа е еден од главните фактори што Македонија го држи неславниот рекорд на најзагаден воздух во Европа. Емисиите на јаглерод диоксид и на цврстите честички, кои, меѓу другото, се создаваат и поради начинот на греење на домовите, ја рангираат нашата држава на петто место во Европа според смртноста од загаден воздух, констатираат аналитичарите на Светска банка. Во извештајот како причини за тоа што македонските граѓани дури и во 21 век, во голем дел решаваат да се греат на огревно дрво, се посочуваат високите цени и лошиот квалитет на снабдувањето со централно греење, скапата струја и недоволно развиената мрежа за природен гас. Во употребата на огревно дрво во Европа блиску до нас се само Црна Гора, Босна и Херцеговина и Косово.
Особено големо загадување на околината предизвикува горењето на влажно дрво. При горењето на влажно дрво се ослободува големо количество на водена пареа, која се врзува со јаглерод диоксидот и другите продукти на горењето, па во вид на црн чад ја загадува околината.
За поефикасно користење на огревното дрво, се препорачува домаќинствата да користат убаво исушено дрво, поточно дрво сушено најмалку шест месеци во покриен простор. Во зимските месеци просечната влажност на воздухот е висока, па, така, дрвото апсорбира повеќе вода и затоа не може да се постигне оптимална влага од околу 20 отсто. Затоа, дрвото е најдобро да се купува во април.
Суровото дрво содржи до 50 отсто од водата во него. Тоа многу тешко гори и е понеефикасно за затоплување. Ако дрвото е купено во април, тоа е доволно време за до есен да се суши и добие оптимална влажност од околу 20 проценти, што е поволно за ефикасна употреба.
Што се однесува до греењето со дрва, еве малку податоци:
Еден килограм суво буково дрво отстоено 2 години на суво место (20% влажност), има топлинска моќ од 4,12 kWh при 100% искористување. Бидејќи печките на дрва имаат ефикасност од околу 55 до 70%, следува дека 1kWh топлинска енергија добиена од многу квалитетно дрво чини 2,2 до 2,78 денари.
Ако дрвото е влажно (свежа сеча) тогаш цената на 1 kWh топлинска енергија добиена од дрво ќе чини 4,72 денари.
8. Греење со брикети
Ако се греете на дрвени брикети, тогаш треба да знаете дека 1 kg квалитетен брикет има топлинска моќ од 5 до 5,3 kWh, а квалитетните печки на брикети можат да искористат околу 80% од тоа.
При купување на брикетите треба да се внимава на нивниот квалитет. Еколошките брикети се изработени од биомаса (пилевина), со ниска влажност, а согорувањето е поголемо од 80 проценти и нема никакви хемиски додатоци. Нееколошките брикети се изработени од примеси на дробен материјал од иверици, пилевина од иверици, панел-плочи и друго, материјал што содржи разни лепаци, бои, лакови, прегорено масло и други хемиски додатоци и пилевина што е иструлена. Греењето со вакви брикети освен што е понеекономично, придонесува за поголемо загадување на околината.
9. Греење со нафта (екстра лесно масло за домакинствата)
Цената на 1 литар екстра лесно масло за домаќинствата (нафта за греење) е 47,5 денари/литар.
Еден литар нафта при согорувањето ослободува 10 kWh топлинска енергија.
Следува дека 1kWh топлинска енергија од нафта во моментов чини 4,74 денари.
Печките и котлите на нафта имаат просечен степен на искористување на топлинската енергија околу 94%.
Значи,1 kWh топлинска енергија добиена при греење со нафта ќе ве чини 5,05 денари.
Не е лошо да се знае дека:
- 1 kg нафта има топлинска моќ приближно калку 3 kg суво огревно дрво.
- 1 литар нафта има топлинска моќ приближно колку 2,5 kg суво огревно дрво.
- 1 литар нафта има топлинска моќ приближно колку 2,1 kg квалитетни пелети
- 185 литри нафта има топлинска моќ приближно колку 1м3 квалитетно суво огревно дрво
10. Греење со природен гас (метан)
Едно од најевтините енергенси за греење во светот е природниот гас. Кај нас тоа се уште не е така бидејќи цената на гасот е многу повисока во однос на европските земји.
На пример, цената за еден нормален метар кубен (Nm3) природен гас во јануари 2018 година од Макпетрол изнесува 32 денари. Еден нормален метар кубен гас има енергетска вредност од 33,5 MJ или 9,3 kWh. Во табелите подолу може да се види дека со таа малопродажна цена на природниот гас, греењето на гас не е најевтино. На пример, во моментов кај нас во Македонија поевтино е греењето со било каква електрична греалка/печка за време на евтината електрична струја, потоа, греењето на пелети, греењето со огревно дрво, а најевтино е греењето со електричен клима уред за време на евтината струја.
Покрај тоа, засега само во два града во Македонија има делумна градска инсталација за природен гас до домаќинствата.
11. Греење со електролитни котлиња (т.н. принцип за греење на руски подморници)
Во последниве десетина години се појавија многу мали фирми и поединци кои произведуваат и нудат изведба на централно греење со т.н. електролитни котлиња. Всушност електролитниот „котел“ претставува една метална цевка во која коаксијално е поставена метална електрода. Електродата директно е приклучена на едната фаза од електричната струја, додека металната цевка (како втора електрода) директно е поврзана со „нулата“ на електричен напон (220V). Низ цевката и електродите циркулира течноста од централниот систем за греење а загревањето на течноста се врши со проаѓање на електричната струја низ течноста (електролит) од централниот систем за греење. Таков систем е многу евтин и едноставен за изработка, па многумина сами си ги прават таканаречените „електролитни котли“.
На таков принцип работат некои пластични бокали за брзо загревање на водата, со електроди на дното од пластичниот бокал. Едно време, сами си изработувавме такви „греачи“ со две електроди од нер`ѓосувачки челик (понекогаш употребувавме два жилети за бричење) кои директно ги поврзувавме на кабел за струја. Со малку внимание, за неколку секунди водата ќе зоврие во пластичната чаша. Сепак треба многу да се внимава бидејќи се работи со висок напон опасен по живот. Токму на овој принцип работат „електролитните котлиња“. Во системот за централно греење се става течност која најчесто е вода со додаток на малку обичен антифриз, за да се створи потребниот електролит, односно потребната јачина на струјата за определена моќност.
Сите митови дека овие системи „трошат малку, а греат многу“ и дека се базираат на „тајна руска технологија од руските подморници“, се маркетиншки приказни за оние кои недоволно разбираат и треба да се привлечат за да им се продаде ваков систем. Всушност овие електролитни котлиња, трошат иста количина на електрична енергија, колку што би потрошил класичен електричен котел со класични електрични греачи, за определена количина на произведена топлинска енергија. Единствено што електролитниот котел може да се купи поевтино, или доколку сопственикот е малку повешт, самиот да си го направи.
12. Табеларен преглед на енергенсите и системите за затоплување, нивни карактеристики и цена на чинење:
Од горните табели може да се види дека најевтино е греењето на домаќинствата со електричен клима уред за време на евтината струја (од 0,78 до 2,32 денари по kWh реално искористена топлинска енергија). Ова не се однесува за деловните простории бидејќи цената на чинење на електричната енергија за фирмите е многу поскапа.
Греењето со геотермална топлинска пумпа е уште подобро!
Забелешки во врска со горниве табели:
- Во табелите се дадени цените на енергенсите во јануари 2018 година. Доколку се променат цените на енергенсите, може лесно да се пресмета новата цена на чинење на добиена топлинска енергија за затоплување со проста математичка пропорција.
- Цената на природниот гас и нафтените деривати се земени како средна вредност од ценовниците на Макпетрол и Лукоил (слични се цените од Струмица-Гас и Куманово-Гас). Енергетската вредност на природниот гас е земена за рускиот гас кој се употребува кај нас.
- Цената на огревното дрво е земена од ценовникот на „Македонски шуми“, зголемена за сечење и цепење.
- Цената на брикети е земена од супермаркетот „Туш“ во Штип, каде цената за пакување од 10kg брикети изнесуваше 17 денари. Веројатно за поголема количина може да се најде поевтино.
- Цената по kWh добиена топлинска енергија кај електричните клима уреди варира како што е прикажано во табелите во зависност од температурата и влажноста на надворешниот воздух од кој се црпи топлинската енергија.
- Греењето на јаглен треба да се укине во целост до 2021 година, поради тоа што многу повеќе ја загадува животната средина во однос на системите на греење со други енергенси.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
13. Предлог за особено економичен систем за електрично централно греење преку складирање на топлинска енергија за време на евтината струја, а користење на истата преку целиот ден.
Посебно економичен систем за централно греење е систем кој ноќе на евтината електрична струја ќе ја загрева водата во еден топлински изолиран резервоар за вода, а дење, загреаната вода од резервоарот се пушта во системот за централно греење (да кружи низ радијаторите). Резервоарот се димензионира согласно квадратурата на просторот кој треба да се грее, а доволно е ако топлински се изолира со десетина сантиметри камена волна од сите страни.
Водата е евтин и одличен течен медиум за акумулирање на топлинска енергија. Специфичниот топлински капацитет на водата c= 4183 J/kgK.
Тоа значи дека 1 kg вода загреан на температура од 50 °C повисока од температурата на околината, може да акумулира 209,15 kJ топлинска енергија.
Еден метар кубен вода (1000 литри или 1000 kg) загреана на температура за 50 °C повисока од температурата на околината, може да акумулира 58 kWh топлинска енергија. Тоа е доволно за загревање или догревање на поголеми станбени простори или семејни куќи. Сразмерно поголема количина на вода на сличен начин би можела да послужи за загревање на згради или населби, особено таму каде нема други извори на енергија.
Еден метар кубен вода (1000 литри или 1000 kg) загреана на температура од 55°C (или 30°C повисоко од саканата температура (25°C) на просторот што го загреваме) може да акумулира 125700 kJ топлинска енергија, што е еднакво на 34,9 kWh топлинска енергија (1kWh = 3600 kJ)
Најповолна температура на топлата вода е 45˚C до 60˚C. Повисоки температури не се препорачливи поради зголемено таложење на воден камен и поради зголемени топлински загуби.
Од друга страна, при температура на водата пониска од 45 ˚C има зголемена појава на создавање на разни микроорганизми, кои интензивно се размножуваат при температура од 30˚C до 45˚C.
Еден метар кубен вода (1000 литри или 1000 kg) загреана од 45°C на 60˚C може да акумулира 62745 kJ топлинска енергија, што е еднакво на 17,43 kWh топлинска енергија.
Истата топлинска енергија (17,43 kWh) ќе се ослободи кога загреаната вода од 60˚C ќе се олади на 45 ˚C движејки се низ радијаторите на системот за централно („парно“) греење.
Ако ги вкалкулираме и топлинските загуби, можеме да сметаме на 15 kWh топлинска енергија за 1000 литрни на вода. (во режим 45 - 60˚C).
На следниот график се прикажани топлинските загуби изразени во kWh на ден, во зависност од дебелината на изолацијата на резервоарот и од температурата на водата во резервоарот:
На следниот график се прикажани топлинските загуби низ цевките од системот за централно греење изразени во kWh на ден, во зависност од дијаметарот на цевките, од дебелината на изолацијата околу цевките и од температурата на водата што се движи низ цевките:
Ваков систем на електрично централно греење кој ја складира топлинската енергија преку ноќ, кога струјата е евтина, а ја користи преку ден, кога струјата е скапа, е убедливо најекономичен систем за греење. Уште поголеми заштеди ќе се направат ако се користи топлинска пумпа (воздух-вода) или геотермална топлинска пумпа (вода-вода), со која ќе се грее водата во резервоарот ноќе за време на евтината струја.
Доколку се направи фотоволтаичен систем, и со електричната енергија добиена од него се напојува топлинската пумпа, греењето ќе биде практично бесплатно за време додека има сонце!
м-р Миле Кокотов (јануари 2018)
I Z33T home page I страници на македонски јазик I