|
Pontos kralligi
döneminde Sannika, Roma Imparatorlugu döneminde Pontos Polemoniacus
ve Osmanli Imparatorlugu ve Cumhuriyetin ilk dönemlerinde "Lazistan"
olarak anilan Rize'nin bugünkü isminin nereden geldigi yolunda
tarihçiler çesitli fikirler öne sürüyorlar. Bir görüse göre
Yunanca'da pirinç anlamina gelen "Rhisos" ya da Rumca da dag etegi
anlamina gelen "Rhiza" kelimelerinin degisime ugrayarak Rize oldugu
seklindedir. Bir diger görüs, ise Osmanlica'da kirinti, döküntü
anlamina gelen "Rize" kelimesinin aynen kullanimiyla ilin adini
aldigidir.
RİZE ŞEHRİNDEN BAZI GÖRÜNTÜLER
|
|
|
Rize'nin yazili tarihine iliskin dolaysiz bilgiler, Ege'de yasayan
Miletoslu denizcilerin yöreye yaptiklari seferlerle baslar. M.Ö. 670
yillarinda Miletoslular'in Karadeniz kiyilarinda kurduklari
kolonileri Rize'ye kadar uzattiklari biliniyor. Med'lerin ve
Pers'lerin de istilalarina ugrayan bölge, daha bu dönemde
Iyonlular'in, dolayisiyla Grek kültürünün etkisine girdi.
Ilkçaglarda da Pontos Kralliginin egemenligine giren Rize yöresi,
11. Yy'da Büyük Selçuklularin yükselme döneminde Meliksah'in
(1072-1092) hakimiyeti altina girdi. Ancak 1. Haçli Seferinde tüm
Karadeniz kiyilari gibi Rize'de önce Bizans, daha sonra da Trabzon
Rum Imparatorluguna katildi. Bu dönemde Venedikli ve Cenovali
gemicilerin ticaret amaciyla ugradiklari kent, 1461'de Fatih Sultan
Mehmet tarafindan Trabzon ile birlikte Osmanli sinirlari içine
alindi. Bu yillarda Rize'nin Trabzon eyaleti Batum-Gonya sancagi
içinde yer aldigi biliniyor.
19. Yy'in ikinci yarisinda Trabzon eyaletinin bir sancak merkezi
olan Batum, Rusya'ya birakilinca Rize sancak merkezi oldu. 1. Dünya
Savasi sirasinda Ruslar tarafindan isgal edilen Rize 2 Mart 1918
tarihinde isgalden kurtuldu ve 1924'te de il merkezi oldu. Doguda
Artvin, Güneyde Erzurum ve Bayburt, Batida Trabzon ve Kuzeyde
Karadeniz ile sinirli olan Rize, çok engebeli bir arazi yapisina
sahiptir. Deniz kenarlarindaki dar vadi agizlari hemen hemen hiç
yoktur. Yüksek irmakli tepeler arasindaki en yüksek nokta olan
Kaçkar Dagi (3937 m.) yaz-kis kar tutar. Kaçkar Daglarinin dogal
yapisi birçok kis sporu yaninda, Trekking ve dagcilik içinde uygun
topografyaya sahiptir. Dag-kayak için Kaçkar Daglari dogal bir pist
görünümündedir. Rize ili topraklari Kuzey Anadolu kiyi daglarinin
yüksek kesimlerinden dogarak Karadeniz'e dökülen irili ufakli bir
çok akarsu ile bölünür. Bu akarsularin en önemlileri Findikli,
Büyükdere, Pazar, Karadere, Iyidere ve Firtina deresidir. Rize'deki
göller, daglarin yüksek kesimlerinde, buzullarin asindirmasi
neticesinde olusmus küçük buzul gölleridir. Kaçkar Daglarindaki
krater gölleri çamlihemsin ve Ikizdere ilçelerinin sahip oldugu doga
harikalaridir.
|
|
|
Rize'de kislar ve yazlar ilik geçer. Yillik sicaklik ortalamasi +14
derecenin altina düsmez. Bölge, Türkiye'nin en çok yagis alan
yeridir. Son 40 yillik ortalamaya göre Rize'de yilda metrekareye
2510 kg. yagis düsmektedir. Bu iklim özelliklerine göre yörede
Akdeniz bitkileri ve çay yetismektedir. Ormanlarda en çok kayin,
mese, kestane, ihlamur, ladin, kizilagaç ve orman gülü bulunmaktadir.
Rize yeralti kaynaklari bakimindan da çok zengindir. Kentin hemen
hemen her ilçesinde bir ilicaya ya da kaplicaya rastlamak mümkündür.
Bunlardan en meshurlari çamlihemsin ilçesine bagli ayder kaplicalari
ile merkez ilçeye bagli Andon Içmeleridir. Mide ve Böbrek
rahatsizliklarinin tedavisine iyi gelen suyu ile ünlü Andon Içmeleri
ile ayder kaplicalari dogal güzellikleriyle de dikkat çekerler.
|
Rize ilinde yetistirilen bitkisel ürünlerden çay ana ürünün yaninda
tamamlayici ürün olarak misir, fasulye, narenciye, firidi puroluk
tütün, karalahana, balkabagi, salatalik, taze sogan, maydanoz gibi
ürün ve sebzeler yetistirilmektedir. Sebze üretimi daha ziyade aile
ihtiyacini karsilayici yöndedir. Narenciye içerisinde yer alan
mandalin, satsuma cinsi olup aroma ve besin degeri yönünden.Dünyaca
taninmis ve arzu edilen bir çesittir. Ciddi çalismalar yapilmasi
halinde ihracata yönelindiginde çaya |
alternatif olabilecektir. Ayrica ilimizde kivi yetistirme çalismalari iyi sonuç vermis olup,
bölgemizde yayginlasmasiyla birlikte çiftçimize önemli oranda gelir
saglayacaktir.
Kapama bahçeler olmakla birlikte çay sahalari içerisinde yada
çevresinde armut, elma, erik, kiraz, visne, dut, incir bölgemize has
özellikle kokulu üzüm, ceviz, poitakal ve limon gibi meyveler aile
ihtiyacini karsilayacak düzeyde yetistirilmektedir. Ilimizde
aricilik yapilmaktadir. Kislari fazla soguk olmadigindan kovanlarin
kislatilmasina uygun olmasina karsilik, yazlari fazla yagmurlu
oldugundan kovanlar yaz aylarinda çevre illere tasinmaktadir.Çamlihemsin
ve Ikizdere yaylalarinin bali yüksek kalitelidir. Ikizdere Anzer
Yaylasinda üretilen bal dünyaca taninmistir. Bu bal kaliteli olup,
talep çoklugu ve üretim azligi nedeniyle piyasa fiyatinin çok
üzerinde deger kazanmaktadir. Son yillarda kara kovan yerini fenni
kovana terketmis olup, ilimizde toplam 33.160 ari kovani mevcuttur.
Ilimize Türkiye'nin her tarafindan karayolu baglantisi olup tarifeli
otobüs seferleri oldugu gibi, özel turlar da düzenlenmektedir. Hava
yolu ile ulasim ise Trabzon Havalimani kullanilarak yapilmaktadir.
Dogu Karadeniz sahil seridi üzerinde yer alan Rize batida 76 km ile
Trabzon'a Güneyde Ikizdere ilçesi üzerinde 251 km ile Erzurum'a,
doguda ise 159 km. ile Artvin iline ve 109 km. ile de Sarp Sinir
Kapisina kara yolu ile baglantisi mevcut olup, bu yollarin tümü
asfalttir. Yil boyu ülkenin her tarafina kolayca ulasim olanagi
mevcuttur. Bütün ilçe yollari asfalt olup, yilin her mevsiminde bu
kara yollari ulasima açiktir. Rize'de Devlet yolu 174 km.dir. Bunun
171 km.si asfalt, 3 km.si ise stabilizedir. Il yolu 126 km. olup,
bunun 114 km.si asfalt, 12 km.si stabilizedir. Ilimiz köy yollarinin
toplam agi 6.057 km. olup, yolu olmayan köyümüz yoktur. Son yillarda
sarp sinir kapisinin açilmasi sonucu Rize'de sinir ticaretinin
gelismesi ile nüfusta büyük bir hareketlilik gözlenmektedir. Bunun
neticesinde ülkenin dört bir yanindan ithalat-ihracat ve diger
ticari isler için Rize'ye gelip giden yolcu sayisinin bir hayli
artmasina paralel olarak daha dün yalniz Rize-Samsun, Rize-Ankara,
Rize-Istanbul, Rize-Izmir arasinda otobüs seferleri düzenlenirken
bugün bunlara ilave olarak Rize-Dogu Anadolu, Rize-Güneydogu,
Rize-Akdeniz, Rize-Marmara, Rize-Trakya bölgelerine yolcu ve kargo
seferleri düzenli bir sekilde baslamis ve sürdürülmektedir.
Hava limani ve demir yolu olmadigindan tasimacilikta agirlik
karayollarindadir. Yaz aylarinda Istanbul -Samsun Trabzon baglantili
feribot seferleri Rize'ye kadar uzanmaktadir. Bagimsiz Devletler
Toplulugundan gelen turistler için Rize-Soçi, Rize-Batum arasi
feribot seferleri, Rize-Batum, Rize-Tiflis arasi otobüs seferleri
yapilmaktadir. Son yillarda Rize'de yasanan bu canlilik il içinde,
mahalle ve köylerde de vardir. 1966 yilinda temeli atilan Rize
limani 1985'te Bakanlar Kurulu Karari ile Türkiye Denizcilik
Isletmeleri Genel Müdürlügüne devredilmis ve bu tarihten sonra
yükleme-bosaltma-aktarma-sifting-hamaliye ve ambarlama hizmetleri
vermeye baslamistir. Rize limani 1991 yilinda sinir kapisi ve kiyi
ticareti kapsamina alinmis, bu nedenle Bagimsiz Devletler
Toplulugundan çesitli mallar gelmeye baslamistir.
|
|