2. Enkele veelgebruikte opdrachten of commando's
Om in character mode, ook terminal of console mode genoemd, te werken (Dos voor de ex-windowers) , beschikt de bash shell van linux over een zeer groot aanbod aan interne of directe opdrachten, en evenveel externe opdrachten, die dan verwijzen naar een uitvoerbaar programmabestand.
De praktijk, en het contact met andere linuxers heeft ons geleerd dat je in werkelijkheid slechts gebruik maakt van een klein aantal daarvan, tenzij je regelrechte hackerambities hebt natuurlijk!
Enkele opdrachten zijn zo interessant dat het de moeite loont om er beperkt op in te gaan. We hebben het er eerder al even over gehad op, maar dat was in de context van het doorzoeken van mappen.
Allereerst is er ls (list, vergelijkbaar met dir in dos). Voor dit commando zijn allerlei parameters voorzien maar meest gebruikt is het tweetal dat al even aan bod kwam in de vorige pagina. Het betreft -a voor all, daarmee worden alle bestanden en mappen getoond, en -l, waardoor je meer uitleg bekomt over ieder bestand of map.
Geef de opdracht ls -al eens in een terminal venster, verander dan van map, b.v. met cd downloads (als die map bestaat), om die map te openen, of met cd .. naar boven toe (map dicht). (opgelet er is een spatie tussen cd en ..) en geef opnieuw het commando ls -al Je zal zien dat je in een andere map bent terecht gekomen.
cd (change directory) is dus eveneens een commando.
Ander interessante commando's uit de "ls-reeks" zijn: lspci dat een overzicht geeft van de pci-sloten en lsusb die een overzicht geeft van de usb-ingangen.
Een volgend commando is cat, het toont de inhoud van een bestand, b.v. cat README. Indien het een lang bestand betreft kan je beter more of less gebruiken. Die tonen de inhoud per pagina en met less kan je zelfs terugaan.
Een ander interessant commando is grep, het doorzoekt bestanden naar regels die voor u van belang zijn, b.v. grep amateur *.txt doorzoekt alle .txt bestanden naar lijnen die het woord amateur bevatten.
Een toegepast voorbeeld is het volgende: met pushd /var/log ga je naar de map waar zich de "log bestanden " bevinden. Daar geef je het commando grep Gestopt messages.0 (nul), en je krijgt mooi te zien hoe in de voorbije dagen, welke gebruiker, om hoeveel uur, met het aanwezige systeem gestopt is.
Je kan grep ook handig combineren met commando's uit de "ls" groep, lshw b.v. geeft een lang overzicht van alle hardware maar je kan daarin "selectioneren" met b.v. lshw | grep CDDVD voor info ontrent de DVD-brander of lshw | grep Audio voor de audiokaart.
pwd is eveneens een interessante opdracht, hij toont direct in welke map u zich bevindt.
passwd, wanneer je als gebruiker passwd aanroept kan je je eigen paswoord veranderen. Eerst moet het oude en dan tweemaal het nieuwe worden ingegeven.
Met passwd {gebruiker} kan de root iemands paswoord veranderen. Dat kan nuttig zijn als een gebruiker zijn paswoord vergeten is.
ps is een bijzonder nuttige opdracht voor de root! Stel dat je met een experimenteel grafisch programma (een unstable versie) bent "vastgelopen". Je doet dan Ctrl-Alt-F2 en logt in als gebruiker met sudorechten en geef de opdracht
ps -ax, je krijgt dan een lijst met de nummers van alle lopende processen en er is veel kans dat met kill xxx (weer een commando) het probleem wordt opgelost.
df met parameter -h (human readable) geeft een overzicht van jouw partitie op de HD, dus df -h
wil je een kompleet overzicht van je harde schijf, gebruik dan sudo fdisk -l
du staat dan weer voor "disk usage" en met b.v. du -h /home/{user}/downloads krijg je een overzicht van het aantal kb dat ieder bestand inneemt binnen de aangegeven map "downloads". Met de parameter s erbij krijg je alleen het totaal van de map.
cal bezorgt je meteen een kleine verrassing op je scherm en als je het belang van een parameter wil geïllustreerd zien geef je het de commando cal -3 , of indien je een vooruitblik wil op volgend jaar en beginnend met de maandag i.p.v. zondag geef dan cal -3m 2008
tr staat voor "translate" maar soms is het meer "transform" en met de parameter -d kan je een "characterstring" die in een tekst voorkomt ermee "deleten", maar we houden het bij een praktisch voorbeeld. Stel je hebt een bestand waarin enkele keer sprake is van ON3AA en die man heeft ondertussen het Harec-examen afgelegd en is nu ON6AA. Om in de tekst zijn roepnaam aan te passen geef je het commando tr ON3AA ON6AA < bestand en het is gebeurd!
Met hetzelfde gemak verander je een tekst in kleine letters in een tekst in hoofdletters: tr a-z A-Z < bestand
fdisk zal sommigen bekend in de oren klinken uit de DOS-periode maar is niet helemaal hetzelfde. Het is bedoeld als hardeschijf-indeler (partitioner) vanuit een terminal en in commando mode. In de praktijk van iedere dag ben je tegenwoordig veel beter af met een comfortabele en krachtige schijf-indeler als b.v (g)parted die normaal bij de installatieCDroms van linuxversies voorzien is.
Er is evenwel één uitzonderring die bijzonder snel en handig werkt, nl. het commando sudo fdisk -l dat je direct een mooi overzicht biedt van je harde schijf.
xrandr voert een handig scriptje uit dat de resoluties laat zien die je scherm aan kan. Indien er een tweede scherm is aangesloten krijg je ook daarvan de mogelijke resoluties. Je krijgt de toestand te zien met xrandr -q
Je kan de resoluties dan veranderen met een commando zoals:
xrandr --output DVI0 --mode 1024x768 --output VGA --mode 800x600 (VGA is hier een tweede scherm)
(het is niet zeker dat jouw actueel scherm ook DVI0 noemt maar het zal wel iets in die aard zijn met 3 hoofdletters en een 0)
Je hoeft dat commando niet telkens opnieuw in te tikken. Zoals je weet worden in linux de vorige commando's "bijgehouden" en volstaat het op het "pijltje omhoog" te drukken om een van de vorige commando's terug te vinden.
Een paar andere commando's die eigenlijk iedere linuxer ook moet kennen zijn:
halt daarmee worden alle processen afgesloten en de computer wordt afgesloten. (sudo halt)
shutdown -r now sluit eveneens alle processen af en voert daarna automatisch een reboot uit. Het systeem wordt dus heropgestart. (Het moet ook worden uitgevoerd als root of als sudo-er)
Wie snel meer wil weten over een bepaalde opdracht en alle mogelijke parameters kan het commando man {opdracht} intikken, b.v. man ps. Als de uitleg langer is dan een scherm kan je scrollen met de spatiebaar en eindigen met q.
 |