„Taurus” _ tu - schemat :  Rx - Tx 

  „Taurus” - kolejna konstrukcja znanego konstruktora urządzeń QRP Kol. Włodka SP5DDJ. I tą postanowiłem wykonać, choć już nie w pełni "kit" jak poprzednia (Aquarius), to jednak zestaw wyposażony oprócz płytek odbiornika i nadajnika w podstawowe elementy, a mnie wyróżniono nawet zestawem "de Luxe" - serdecznie dziękuję Kol. Włodkowi za to wyróżnienie. Wcześniej udostępniony schemat urządzenia na stronie internetowej konstruktora umożliwił mi zapoznanie się z założeniami konstrukcyjnymi, po czym postanowiłem wykonać zamówiony egzemplarz w wersji poszerzonej o CW, gdyż projekt w bardzo łatwy sposób można było przystosować do pracy emisjami SSB/CW. Później okazało się że nawet płytki zaprojektowane są w taki sposób, że bez cięcia ścieżek obwodów drukowanych daje się tą konstrukcję w łatwy sposób adoptować do pracy także telegrafią. Nie obyło się jednak bez zaprojektowania i wykonania dodatkowego modułu zawierającego układ manipulacji (BK), podsłuchu własnego nadawania (Sidetone), oraz kluczowanego generatora fali nośnej do CW. I chociaż ten fragment układu można było zrealizować w inny sposób, to uznałem że ten jest dla mnie najrozsądniejszym i łatwiejszym w realizacji. Najpierw jednak po otrzymaniu zestawu postanowiłem uruchomiłem "Taurusa" w wersji zaprojektowanej przez konstruktora, czyli SSB, a swoje zmiany wprowadzić później, traktując je jako "modyfikacje" wersji podstawowej.

Jeszcze w trakcie budowy - ale powoli wyłania się ogólny wygląd "Taurusa".

Filtry kwarcowe.

Do budowy filtrów kwarcowych wykorzystałem kwarce w obudowie HC49/u o częstotliwości fabrycznej 8,98889 MHz, z których to wysegregowałem z ledwością z ilości grubo ponad 150 szt zaledwie 10 szt, praktycznie nie różniących się między sobą o więcej niż 10 Hz, przy czym kwarce mierzone były w dwóch rezonansach. Przy kwarcu zwartym bezpośrednio do masy, oraz w rezonansie szeregowym z pojemnością 33 pF. Częstotliwość w obu pomiarach nie różniła się więcej niż wspomniane 10 Hz. Tak więc użyte do budowy filtrów wszystkie kwarce miały ten sam odstęp częstotliwości.  

Odbiornik.

Zmontowany w jedno popołudnie, nie było żadnych problemów z jego uruchomieniem. Przejrzyście zaprojektowana płytka montażowa pozwala na obsadzenie elementami bez zaglądania do schematu. Jedynie w celu nawinięcia cewek zmuszony byłem posłużyć się  instrukcją montażu. A ponieważ p.cz. obsadziłem kwarcami o innej częstotliwości niż zaprojektował to konstruktor, zmienić musiałem częstotliwość generatora przemiany na 5,010 - 5,360 MHz. Tu obawiałem się czy stabilność heterodyny będzie wystarczająca, ale moje obawy okazały się nieuzasadnione. Stabilność VFO jest wprost rewelacyjna. Rezystorami nastawnymi udało się bez zbędnych kombinacji ustalić zakres przestrajania w taki sposób, aby pokrywał całe pasmo amatorskie 20-to metrowe.

Nadajnik.

Wszystkie uwagi jakie przedstawiłem w opisie montażu odbiornika odnoszą się również do płytki nadajnika. Ponieważ zamiarem moim była planowana modyfikacja, zmieniłem więc stopień nadajnika "Taurusa", zwiększając moc wyjściową do 10W, oraz wzbogacając go o możliwość pracy telegrafią. Poniżej więc zamieszczam swoje:

Modyfikacje!

1. Oryginalny stopień nadajnika został "skrócony" o jeden z tranzystorów 2N3904, pozostawiłem natomiast dolnoprzepustowy filtr wyjściowy nadajnika, bo jak podpowiada mi moje doświadczenie, nigdy za wiele obwodów filtrujących sygnał wyjściowy nadajnika. Do toru wzmacniacza wstępnego wbudowany został filtr pasmowy. Zmieniłem też sposób transformacji sygnału do stopnia z tranzystorem 2SC2078. Wszystkie modyfikacje wykonane zostały na oryginalnej płytce nadajnika. Te zabiegi zaowocowały bardzo stabilną pracą całego stopnia wzmacniacza, przy ograniczeniu mocy wyjściowej do 1W.

zmodyfikowany stopień nadajnika

rozmieszczenie elementów po modyfikacji stopnia nadajnika

2. Jako stopień mocy zastosowałem wzmacniacz na dwóch tranzystorach 2SC2078, wyśmienicie nadają się też tranzystory 2SC2166, oba te typy stosowane są we wzmacniaczach mocy sprzętu CB. Wzmacniacz umieszczony jest na płycie tylnej obudowy, w oddzielnym panelu, stanowiącym jednocześnie radiator dla obu tranzystorów. Moc wyjściowa stopnia PA - 10W. Układ ten wzorowałem na rozwiązaniach SM0VPO i F6ICX. Poniżej schemat wykonanego wzmacniacza oraz rysunek płytki montażowej, a także zdjęcia poglądowe tego fragmentu konstrukcji.

schemat i rysunek płytki wzmacniacza mocy - PA

stopień mocy - PA

stopień mocy w panelu radiatora

i na ściance tylnej obudowy

3. Następną moją modyfikacją jest zaprojektowanie trzech układów zapewniających pracę telegrafią, umieściłem je na jednej wspólnej płytce drukowanej. Zestaw zawiera:

• oddzielny, kluczowany generator fali nośnej dla CW,
• układ manipulacji i kluczowania BK,
• układ podsłuchu nadawania przy pracy CW,

schemat układów jw, oraz rysunek płytki montażowej 

uruchomiony moduł CW-BK

Na płytce nadajnika:

• dodałem układ rozrównoważania modulatora prądem stałym przy pracy CW,
• wkomponowany został do schematu przełącznik rodzaju pracy SSB/CW,
• do nóżki 6 modulatora przyłączony został kluczowany generator fali nośnej CW,
• oraz zmianie uległ sposób zasilania i przełączania przekaźnika RL.

Ponieważ przekaźnik tu użyty zawiera w swej strukturze diodę zabezpieczającą, koniecznym było przed wmontowaniem go wygięcie nóżki oznaczonej jako "PIN-16" i wyprowadzenie tego połączenia od strony elementów do płytki układu manipulacji i kluczowania BK, a dawny punkt PTT został zwarty bezpośrednio do masy układu.

pełny schemat zmian układowych

4. Zauważyłem również że nadajnik Taurusa ma tendencje do wzbudzania się i to tym większego, im większa jest moc wypromieniowywana, przy czym zjawiska tego nie było przy pracy CW. Doszedłem więc do wniosku że jego źródło powstawania musi się znajdować w torze wzmacniacza mikrofonowego. Porównując schematy podobnych układów, oraz prób układowych na tzw: "żywym organiźmie" udało mi się zjawisko usunąć poprzez drobną zmianę układową, jak na schemacie i zdjęciu poniżej:

modyfikacja wzm.mikrofonowego

Na fotografi (trochę kiepskiej) widać że miejscami zamienione są dwa elementy tj. kondensator i rezystor od strony wejścia mikrofonowego, oraz zwarty do masy jest ich punkt wzajemnego połączenia kondensatorem 1n (jak na schemacie). Wartość tego kondensatora można dobrać w zakresie 330 - 1000pF. Widoczne na fotografii inne elementy wraz z czerwonym przewodem- to układ rozrównoważania prądem stałym modulatora przy pracy CW. Jako mikrofonu używam wkładki dynamicznej MGD4. Warto również zadbać, aby kołek łączący masę kabla mikrofonowego dobrze umasić grubszym odcinkiem srebrzanki do masy obudowy.

Pierwsze łączności przeprowadzone emisją SSB w paśmie 20m !

 5. Jako odczyt częstotliwości zastosowałem rozwiązanie wg. IK3OIL. W tym miejscu DZIĘKUJĘ Koledze Januszowi SQ5IZX, który BEZINTERESOWNIE pomógł mi w budowie tego odczytu, dostarczając płytkę drukowaną, zaprogramowany mikroprocesor, oraz  niezbędną wiedzę abym mógł go samodzielnie zbudować. Dzięki tej pomocy mój Taurus wygląda właśnie tak:

Fotografia tego nie ujawnia, ale podświetlenie odczytu jest również w kolorze niebieskim, co wygląda bardzo ciekawie i nietypowo.

Wnioski!

Urządzenie jest możliwe do wykonania i uruchomienia przez średnio zaawansowanego w konstruowaniu krótkofalowca, chociaż muszę przyznać że minimum wiedzy z zakresu uruchamiania układów w.cz. jest niezbędne. 

* * * * *

Warto też zajrzeć na polską stronę konstruktora  "    ", gdzie znajdziemy podstawowe informacje na temat projektu "Taurus".

Rysio!