|
Bu tür iletişim sistemlerinde kullanılan arabirim üniteleri TNC ( terminal node controller ) veya Modem olamaktadır.
Paket Radyo'larda TNC ( terminal node controller ) ile yapılan haberleşmelerde HF üzerinde 300 baud, VHF' de 1200kbps ve 2400kbps
baud, UHF' de 4800kbps ve 9600kbps baud, SHF' de ise 19200kbps, 38400kbps, 1.2Mbps Baud ve daha yüksek hızlarda
kullanılmaktadır
|
|
Sayısal modülasyonda, modülatörün girişindeki değişim
hızına bit iletim hızı denir. Bit iletim hızı birimi, b/s (bit/saniye)`dir. Kısaca bps olarak geçer. Modülatörün çıkışındaki değişim hızına baud Baud hızı denir, Baud hızı, bir çıkış sinyalleme öğesinin süresinin tersine eşittir.
FSK (Frequency Shift Keying)' de, giriş ve çıkış değişim hızları eşittir; bu yüzden, bit iletim hızı ve baud hızı eşittir ( bps = baud )
|
|
Bir çok sayısal sistemlerde olduğu gibi Pakel radyo`larda analog taşıyıcılar
kullanılır, ama modüle edilmiş veya demodüle edilmiş sinyaller, analog dalga
biçimleri değil, sayısal darbe şeklindedir. Sayısal Modülasyon tekniği olarak en çok
kullanılanlar ;
FSK (Frequency Shift Keying) Frekans Kaydırmalı Anahtarlama
Faz Kaydırmalı Anahtarlama, açı modülasyonlu, sabit-zarflı
sayısal modülasyonun bir başka biçimidir. PSK, faz modülasyonuna (PM)
benzemektedir; aralarındaki fark ise: PSK' de giriş sinyali ikili sayısal bir
sinyaldir ve sınırlı sayıda çıkış fazı mümkündür.
PSK (Phase Shift Keying) Faz Kaydırmalı Anahtarlama
Frekans Kaydırmalı Anahtarlama, nispeten basit, düşük
performanslı bir sayısal modülasyon biçimidir. FSK, frekans modülasyonuna (FM)
benzer sabit-zarflı bir açı modülasyonu biçimidir; aralarındaki fark, modüle
edici sinyalin sürekli değişken bir dalga biçimi değil, iki ayrı gerilim
seviyesi arasında değişen ikili darbe akışı olmasıdır.
QAM (Quadrature Amplitude Modulation) Dik Açı Genlik Modülasyonu
Dik-Açı Genlik Modülasyonu sayısal bilginin iletilen
taşıyıcının hem genliğinde hem de fazında içerildiği bir sayısal modülasyon
biçimidir.
AX.25 Protokol (Quadratur Amplututed Modulation) Dik Açı Genlik Modülasyonu
RF yolu
ile iki sistemin sayısal veri aktarımı yapmasına verilen addır.
1982 yılında Amerikalı
bir amatör tarafından başlamış iletişim protokolüdür. Bu sistemde iki
istasyon (birim) arasında hatasız olarak mesaj alış-verisi yapılabilir. Paket Radyo’ daki en önemli ve çok popüler olarak kullanılan protokol olarak bilinir. Bu protokol sayesinde hata kontrolü yapılarak bilgiler karşı
tarafa kayıpsız iletilir. Aksi durumda mevcut bağlantı sona
erer.
RTTY (Radio Teletype) Baudot, ASCII
RTTY mod’unda iki işaret vardır.Bunlara 1= mark ve 0= Space denir. Bu iki dijital sinyalin analog sinyallere dönüştürülmesi RTTY'in çalışma prensibidir. Bu konuda değişik normlar vardır. Amatörler tarafından en çok kullanılanılan Baudot kodlamasıdır. Bu kodlama ile her harf ve rakam 5 adımda
( mark / space ) tanımlanmaktadır. Baudot yönteminde, harfler, rakamlar ve özel işaretler arasında değişim ( shift ) yaparak toplam 64 karakter gönderebilme imkanı vardır.
ASCII normunda ise her işaret 7 adımdan oluşmakta bu sayede büyük/küçük harf noktalama ve özel işaretler dahil olmak üzere 128 karakter gönderebilme imkanı olmaktadır. Ayrıca ASCII bütün bilgisayarların
kullandığı ortak kodlamadır ve bilgisayarların birbirleri ile direkt irtibat kurması için en ideal yöntemdir.
RTTY işaretlerin Modülasyonu :
RTTY sinyalleri iki ayrı frekans kullanılarak modüle edilirler. Bu iki frekans arasındaki farka shift denir ve Hertz birimi ile tanımlanırlar. RTTY için en ideal metot vericinin frekansını direkt olarak değiştirilmesidir. FSK (Frequency Shift Keying) denen bu teknik çok temiz bir RTTY sinyali üretir, fakat her amatör vericisi ile gerçekleştirilmesi mümkün değildir. Daha basit bir metot (Audio Frequency Shift Keying) dir. AFSK tekniğinde mark ve space ses frekanslarına çevrilir ve (SSB) vericisinin mikrofon girişine verilir. Sonuç gene iki ayrı yüksek frekans sinyalidir (SSB vericisinin bastırılmış taşıyıcı ve öbür yan bandı göz önüne alınmazsa tabi. FM cihazlarla VHF ve UHF bandlarında yapılan Paket Radyo dahil bütün RTTY muhaberelerinde sadece AFSK (Audio Frequency Shift Keying) kullanılır.
Shift (Frekans Farki) ve Baud (Hız) :
RTTY muhaberesinde hız Baud birimi olarak verilmektedir. Radyo amatörleri genel olarak Baudot kodunda 45.45 baud ASCII kodunda 110 Baud hız ile çalışırlar. 45.45 Baud, hız dili tamburların kullanıldığı devirden arta kalmış bir anıdır. Bu hızda dakikada 360 karakter gönderebilme imkanı vardır. Kısa dalgada çalışan profesyonel istasyonlar (haber ajansları, meteoroloji istasyonları) genellikle 50 veya 75, pek nadiren 100 Baud hızında çalışırlar. Amtor' da hız 100 Baud' dur.
Shift (Frekans Farki) çeşitleri - High (yüksek) ve Low (alçak) tonlar :
Mark ve Space tonları
arasındaki frekans farkına denir. Radyo amatörleri kısa dalgada 170 Hz shift kullanarak çok az yer
kaplarlar. Daha fazla frekans imkanı tanıyan VHF ve UHF bandlarında shift standardı 850 Hz dir. Profesyonel
istasyonlar genellikle 450 Hz shift
kullanırlar. Bazen onlar da 170 Hz' e nadir olarak 850 Hz' e rastlanır. 1200 baud çalışmalarında bu değer 1 Khz' dir. Shift, kendi başına mark ve space için kullanılan AF`yi (alçak frekans) tanımlayamaz. Çıkış noktası olarak sadece space frekansı alınır. Bu frekans, Yüksek (high) Tonların kullanıldığı yerlerde 2125 Hz; Alçak
(low) Tonların kullanıldığı yerlerde 1275 Hz' dir. Böylece mark frekansı Shift' e göre 170, 425 veya 850 Hz daha yüksektir. High tonlar RTTY tekniğinin ilk günlerinde kalmıştır ve bugün Amerika'da hala kullanılmaktadır. IARU tarafından da tavsiye edilen Low tonlar Avrupa'da 1975 yılından beri kendini kabul ettirmiştir. Low ton shift' inin diğer bir yararı da en dar SSB filtresinin geçirgenlik alanına dahi girebilmesidir. Yukarıda belirtildiği gibi mark tonunun space' ten yüksek olduğu durumlar "normal", tersi olan durumlarda "reverse" olarak tanımlanır. Bu
gibi durumlarda ya öbür yan banda USB(Upper Side Bant ) / LSB (Lower Side Bant) geçirilir ya da konverten üzerindeki normal/reverse konumları ile ayar yapılır.
AMTOR (AMateur Teleprinting Over Radio)
Teleprinting Over Radio 'nun baş harflerinin alınması ile oluşturulmuş bir kısaltmadır.Genellikle işletim uygulamarının en popular üç "error free"si olan AMTOR, PACTOR ve G-TOR 'u tanımlamak için kullanılır.Hata düzeltme (error correction) için kullanılan en ana method kayıp verileri doğrulamak için alma istasyonu tarafından gönderilen, teknik olarak ARQ (automatic repeat request) diye adlandırılan methoddur. Aynı FSK (Frequency Shift Keying ) gönderme methodunu paylaştıklarından dolayı ,ekonomik olarak bir TNC (terminal node controller) modemlede birlikte sağlanabilirler ve herhangi bir modern radyo alıcı-vericisinlede kolaylıkla işletilebilirler.ARQ bağlantısı kullanılmayan TOR methodları kişisel bilgisayarlar için uygun olan yazılım programlari ile kolaylıkla işletilebilirler.Daha az karmaşık olan bu uygulamalar için ,TNC yerine ses kartına sahip bir PC (personal Computer) de kullanılabilir
1- ARQ (Automatic Request)
2- FEC (Forward Error Correction)
3- SEL-FEC/B (Sective Broadcast)
1- ARQ (Automatic Request): Otomatik geri sarma ve kontrol etme yönteminde bilgi doğru alınana kadar
otomatik olarak tekrar edilir. Bu yöntem tipik "chirp chirp" tonları ile kolayca tanınabilir. Her "chirp" sesi ile 3 (üç) harf ve bir kontrol işareti yollanılır. Alıcı istasyon üç harfi ve kontrol işaretini (cheksum) kontrol eder. Herhangi bir
uyumsuzluk halinde hatalı alındığı karar verir ve son üç harfin tekrarını ister (automatic request). Mesaj doğru alınana kadar bu istek ve tekrarlama olayı devam eder daha sonra bir sonraki üçlü gruba geçilir. 100 baud hız
kullanılan Amtor' da saniyede iki tane üçlü blok gönderilir. ARQ düşük güçte ve kötü muhabere şartlarında bile hatasız mesaj alımı sağlar. ARQ sadece iki istasyonun birbirine kilitlenerek kendi aralarında muhabere yapmalarına izin verir. ARQ'da her istasyon kendi çağrı işaretinden türettiği dört harften müteşekkil bir çağrı
kodu (selcal) kullanılır. Örneğin TAKB (TA2KW) gibi...
2- FEC (Forward Error Correction)
Bu yöntemde hata tanıyabilen 7-li kodlama usule ve zaman
diversifikasyonu (time diversity) kullanılır. Bu yöntemde her harf belirli bir
zaman farkı (time diversity) ile iki defa gönderilir. Alıcı istasyonun
bilgisayarı iki gönderimi birbiri ile karşılaştırır ve hata oranını minimuma
indirir. Sürekli tekrarlar yapmadığı için daha süratli olan FEC özellikle
brodcast tipi yayınlarda ve çok istasyonlu çevrimlerde kullanılır.
3- SEL-FEC/B (Sective Broadcast)
Bu yöntemde FEC modunda SELCAL'u bilinen bir istasyonu direkt olarak
çağırmak mümkündür.
PACTOR Packet Teleprinting Over Radio
Paket-Radyo + Amtor karışımı bir haberleşme biçimidir. HF üzerinden bir kere bağlanıldığında, şartlar olumsuz hale gelene dek karşılıklı hem QSO hem de MailBox kullanımı şeklinde
haberleşme yapılabilir. Cihazlarınızı açık bırakıp gittiğinizde sizin üzerinizden veya sizin mailbox' unuz üzerinden birbirinden habersiz kişiler birbirlerine
mesaj(lar) bırakıp okuyabiliyorlar veya Pactor GATEWAY' lar üzerinden
İnternet' e yani TELNET' lere girebilir, dünyanın dört bir yanıyla Telnet
yapılabildiği gibi, SATGATE (Uydular) üzerinden haberleşmeler yapabilir. Pactor iki tür mod`dur Pactor-1 ve Pactor-2 her ikiside kullanılmaktadır.
TCP/IP PROTOCOL (Transmission Control Protocol/Internet Protocol)
Internet üzerinde kablolu ağların kullandığı bir protokoldür. Kablolu ağların kullandığı servislerde
FTP (File Transfer Protocol)
SMTP (Simple Mail Transport Protocol)
Telnet (Remote Terminal Protocol)
NNTP (Net News Transfer Protocol) gibi servislerde kullanılır.
AMPRNET (AMateur Packet Radio Internet)
Bu iki sistem (PR ve TCP/IP) birleştirildiğinde oluşan Gateway
hizmetine herhangi bir yerden küçük bir telsiz ve PC ile internet kullanılarak
e-mail okuyup/gönderilebilir, başka ülkelerdeki digipeater ve BBS sistemlerine
bağlanılabilir, ülke içinde RF linklerle ulaşılamayan bölgelere bağlantı
kurulabilir, web sayfaları okunabilir.
|