Teknik İndex  Ana Sayfa

 SABİT VOLTAJ----YÜKSEK AKIM KAYNAĞI

13.8 V -- 20, 25,30,......A       Ömer KAVAS   TA2IB / Üsküdar /  İstanbul

Radyo amatörü arkadaşlarımın alıcı verici radyolarının bulunduğu masalarının üzerinde, ve cihazlarının yanı başında bulunması gereken en önemli parçalardan biriside sabit voltajlı, yüksek akımlı, RF sinyallerinden etkilenmeyen, kendisini ve kendine bağlanan cizhazları da koruyan kaynaklara ihtiyaçları vardır. Bu sayfada        yayınladığım devre, çeşitli ihtiyaçlara fazlasıyla cevap verebilecek niteliktedir. Aşağıda verilen devre, Francis Dubois'e ( F6HWO ) aittirdir ve  Mart 1987 de yayınlanan Radio-REF isimli dergiden alınmıştır. Bu şemayı kullanarak yaptığım kaynağı 1995 ten beri büyük memnuniyet ve rahatlıkla kullanıyorum, rahatlık diyorum çünkü, kendisini ve bağlı cihazları tam bir koruma altına alıyor.

 Malzeme listesi

  • L200--Regüleli 2,9 V-36 V 2A çıkış   verebilir 

  • T1/T2--BDY 58 Vceo: 125 V, devamlı 25 A, toplam güç tük: 175 W, Vce(sat): 1,4 V, Ic:10A Ib: 1 A de.

  • T3--------2N3879  Vceo: 75 V, Po: 35W,    Vce:(sat)1,2V-4A

  • T4--------2N2222A

  • T5--------2N2905A

  • Z1 --------1N3022B ( 12 V

  • D1,D2-----1N4001

  • D3, D4----1N4148

  • Th1--------BRY5560,  0.8A-60V

  • Th2-------Thyr. 50A 100V (30A devamlı)

  • T----------330VA    P=220V      S=18V

 

  • F1----2A        F2------16A

  • CF----2x10nF  1,4kV

  • C1----47000mF  50V,   C2----470nF (sera)

  • C3---12mF 35V  tantal

  • C4---470mF  40V,        C5---1000mF  40V

  • C6---330nF (sera),      C7---10nF  (sera)

  • C8---10mF   (tan) ,       C9---1mF   (sera)

  • R1,R2----0,05 ohm  6W

  • R6---270 ohm    3W

 

  • R7----250 ohm ,           R8----68ohm

  • R9----1K          ,           R10---10K

  • R11---1,8K      ,             R12---1,8K

  • R13---4,7K     ,             R14---36K

  • R15---47K      ,             R16---220 ohm

  • R17---4,7K     ,             R18---220 ohm, 3W

  • P1---500 ohm lin

  • P2---1K

  • Aj2--5K

     * Mükemmel regülasyon, maksimum akım                                      * 9- 15 volt arasında ayar imkanı

    * 16 V üstündeki yüksek voltajlarda elektronik koruma         * Seçilebilen akım üstündeki akımlarda koruma

    * Kısa devrelere karşı koruma                                           * HF amaçlı kullanımlarda RF sinyallerinden etkilenmeme

Bu özelliklerini okuduktan sonra yapmaya karar verirseniz, aşağıda anlatmaya çalışacağım ve yapım sırasında size yardımcı olacağına inandığım konulara bir göz atmanızı tavsiye ederim. Yukarıdaki devrede bulunan elektronik elemanların her birinin ne iş yaptığını tek tek anlatmaya gerek olmadığını düşündüğüm için, bundan sonraki satırlarda, benim kendi cihazımı yaparken hangi sorunları nasıl çözdüğümü, veya çözmeye çalıştığımı belirtmemin yeni yapımcıları sıkmayacağına inanıyorum.

TRAFO: Aklımıza gelebilecek ilk soru, kullanacağımız transformatörün (trafo) kaç Watt ve kaç volt olacağı sorusudur. Orijinal metinde verilen sekonder sarım değerleri; 330 VA ve 18V. Bu 18 volt AC gerilim doğru akıma dönüştüğünde 18x1.41=25.4 V olacağı için güç transistörleri üzerinde yüksek voltaj ouşacaktır, yani T1 / T2 transistörleri çok ısınacaktır. 25.4 V - 13.8 V=11.6 V    ,   18 A çektiğimizi düşünürsek :  11.6 V x 18 A = 208 W gibi yüksek bir değer ısıya dönüşüp işimize yaramayacaktır, soğutucu yüzeyleri çok geniş olmalıdır. Sekonder voltajı 14 V olursa açığa çıkacak ısı değeri 14Vx1.41=19.8V dc , 19.8V-13.8V=6V , 6Vx18A=108W olacaktır. Ancak, bu durumda trafonun voltaj-akım değerini korumak gerekiyor. 330VA/14V=24A.  Yani, 14V, 24A, 336W lık bir trafo gerekir. Seçeceğiniz trafonun toroid trafo olmasıda önemlidir, çünki, ani ve yüksek akım gereken yerler için ideal bir trafo tipidir. Sekonderin iki simetrik voltaj için değil, tek voltaj için sarılmasıda, yüksek akım verimliliğini arttıracaktır.

C1 KONDANSATÖRÜ: bir ağır iş elektrolitik kondansatör olmalıdır. Elde edilecek doğru akımın kalitesinin, yani yüksek akım çekildiği zamanlarda da bozulmaması için C1 in değeri, trafonun verebileceği en yüksek akım esas alınarak, amper başına ortalama 2500 mikrofarad olarak hesaplanmalıdır. 20 A için bu değer 50 000 dir. C1 in ani akımlara iyi uyum sağlaması ve veriminin yüksek olması için tek bir 50 000 yerine, örnek olarak bir sayı vermek gerekirse; 11 tane 4700 mikrofaradlık veya 16 tane 3300 MF  ve 50V luk kondansatörler kullanmalısınız.

PT1 KÖPRÜ DİYOT: En az 35A / 100V diyotlar kullanılmalıdır. Piyasadaki hazır, köprü bağlantılı, metal kılıf içinde, polyestere gömülü olarak satılan ve, 25A, 35A, 50A yazılı diyot takımlarını kesinlikle kullanmayın. Çünki, &80 inin  içinde 10-15A lik, plastik kılıflı, dıştaki metal ile teması olmayan diyotlar kullanılmaktadır. Ben 50A/100V metal, vidalı diyotları 15 cm uzunluğundaki E soğutucuya vidalıyarak kullandım. Bu diyotların bir çoğunda dış metal kısımların (+) kutuplu olduğunu unutmayın.

T1/T2 TRANSİSTÖRLERİ: Listede verilen transistörleri (Tr) bulamadığınız zaman karşılık gelen Tr. yi kullanacağınıza göre, 2N 3772 Tr.sini kullanabilirsiniz (3 veya 4 adet). Eğer trafonuz yukarıda anlattığım özelliklerde ise, H tipi, üstte ve altta taraklı kanatları olan soğutuculardan bir Tr. için 10cm boy yeterli olacaktır. Ayrıca vantilatöre ihtiyacınız olmayacaktır (büyük ihtimalle), bir şartla; soğutucu üstünde ve altında hava delikleri olacak. Isının iyi transferi için Tr. mika izolatörlerinde silikon macun kullanın.

Diğer noktalar hakkında detaylı bilgilerin yazılımları bittikçe yayınlayacağım. Herhangi bir nokta hakkındaki sorularınızı, kendi cihazımı  yaparken uyguladığım çözüm yolları ışığında cevaplamaktan memnun olacağım. E.mail: [email protected]