Günümüzde, askeri operasyonların başarısı, gelişmiş silah ve elektronik sistemlerin yanı sıra, büyük ölçüde iyi yetişmiş personele bağlıdır. Muharebe ortamında zor şartlar altında görev yapan personelin, mahsur kaldığı bölgedeki tehdit unsurlarından güvenlikle kurtarılması, askeri platformda Arama Kurtarma Sistemi kavramının önemini gündeme getirmektedir.
Arama Kurtarma Sistemi (AKS), genel olarak muharebe şartlarında, herhangi bir nedenle güvenli olmayan bir bölgede mahsur durumda kalan ya da tehdit altında bulunan personelin konumunu belirleyerek kurtarılmasını sağlayan bir yön/mesafe belirleme sistemidir. Muharebe sahasının en tehlikeli görevlerinden biri olan arama kurtarma faaliyetlerinin karşı kuvvetlerin bölgesinde ve yoğun hava savunması altında, hızlı ve gizlilik içerisinde gerçekleştirilmesi zorunludur. Bu amaçla, bu tür operasyonlarda hava ve yer platformları için özel elektronik sistemler kullanılmaktadır. Hava platform sistemleri harekat ihtiyacına göre, arama kurtarma görevleri için döner kanatlı hava araçlarına, arama görevleri için ise sabit kanatlı hava araçlarına monte edilmektedir. Eski nesil arama kurtarma sistemleri, yerdeki personele ait ve tek bir kanaldan yayın yapan acil durum (beacon) göndermeci ile hava aracındaki bir almaçtan oluşmakta ve sürekli yayın yapmalarından ötürü elektronik karşı tedbirlerine maruz kalmaktadır. Gelişmiş yeni nesil sistemler ise, arama kurtarma amacına yönelik olarak tasarlanmış Hava Platform Ünitesi ile kurtarılacak personele ait özel bir el telsizi biriminden oluşmakta ve bu iki birim arasındaki haberleşme tehdit unsurlarına hissettirilmeden gerçekleştirilmektedir. Bu sistemler, yüksek EKOT (Elektronik Korunma Tedbirleri) özellikleri ile, günümüzde ve gelecekte, önemi gittikçe artan arama kurtarma operasyonlarının vazgeçilmez unsuru olacaktır.
ASELSAN, Türk Silahlı Kuvvetlerine, her türlü arama kurtarma ihtiyacını
karşılayacak, yeni nesil yüksek teknoloji ürünü AKS-4340 Arama Kurtarma
Sistemi'ni sunmaktadır. Bu sistem Hava Platform Ünitesi-ARS-700 (Şekil-1) ve
Yer Ünitesi-PRC-434A'dan (Şekil-2) oluşmaktadır:
| ARS-700 Hava Platform Ünitesi, Arama/Kurtarma amaçlı sorgulama ve yön mesafe tespit işlevlerini gerçekleştirmektedir. Bu ünite; RF işaret işleme fonksiyonlarını yerine getiren Aviyonik Birimi, sistemle ilgili çeşitli parametrelerin girilip çalışma modlarının seçilebildiği ve yön/koordinat ile mesafe bilgilerinin sergilendiği Kontrol/Gösterge Birimi, 3 adet UHF anten ve çeşitli çalışma konumlarına göre bu antenleri anahtarlayan Anten Anahtarlama Biriminden oluşmaktadır. | .jpg) |
| PRC-434A Yer Ünitesi, kurtarılacak personele ait hafif ve taşınabilir el telsizidir. Hava platform ünitesinin gönderdiği sorgulama işaretlerini otomatik olarak yanıtlayan bu almaç-göndermeç birimi ile ses haberleşmesi yapılabilmekte ve acil durum işareti iletilebilmektedir. | .jpg) |
|
Normal şartlarda, bir savaş uçağı pilotunun beline bağlı ve pasif durumda bulunan PRC-434A yer ünitesi, kırım öncesi otomatik fırlatma (bail-out) anında belli bir 'g' (yerçekimi ivmesi) seviyesi üzerinde otomatik olarak çalışmaya başlamakta ve kısa bir süre acil durum sinyali yayınlamaktadır. Bu sinyali tespit eden arama kurtarma birimleri; ARS-700 Hava Platform Ünitesi ile teçhiz edilmiş bir hava aracı ile kurtarma operasyonuna başlamaktadır.
| Operasyon öncesi bir kişisel bilgisayar (PC) ve özel yükleyici birimi kullanılarak, her bir yer ünitesine girilen farklı ve özel bir kod sayesinde yer üniteleri tek tek, ARS-700 birimi tarafından sorgulanabilmekte ve sadece kendi koduyla sorgulanan yer ünitesi yanıt vermektedir (Şekil-3). Bu sırada, kazazedenin yaralı ya da baygın olması söz konusu olduğundan, telsize herhangi bir müdahalede bulunması gerekmemekte, tüm işlemler otomatik olarak gerçekleşmektedir. |  |
|
Yer ünitesi/ünitelerinden aldığı bilgileri işleyen Hava Platformu Ünitesi, kazazedelere ait yön ve mesafe bilgilerini pilot kabininde mevcut olan Kontrol/Gösterge biriminde sergilemektedir. Bu bilgilerle, hava aracı kazazedenin bulunduğu yere yönlendirilerek, tek bir geçişte kazazedenin kurtarılması sağlanmaktadır.
Eski nesil sistemlere uyumluluk amacıyla kullanılan, çalışma bandındaki herhangi bir kanaldan yapılan yayınların yön tespiti (ADF: Automatic Direction Finding) konumu ile, kazazedeye ait kodun bilinmemesi durumunda farklı bir sorgulama tekniği ile bu kodun tespit edilebilmesine olanak tanıyan tarama özelliği de mevcuttur. Ayrıca, PRC-434A Yer Ünitesi, ARS-700 Hava Ünitesi tarafından otomatik olarak acil durum sinyali gönderme konumuna geçirilebilmektedir. Eski nesil arama kurtarma sistemlerine sahip hava araçları ile birlikte yürütülen operasyonlarda ve paraşütle indirme mevkiinin belirlenmesi gibi askeri harekat görevlerinde oldukça önem taşıyan bu özellik sayesinde, diğer hava araçlarına da yön bilgisi verilebilmekte, böylece bu tür harekatlar başarıyla sonuçlandırılabilmektedir.
Arama kurtarma operasyonlarınının karşı kuvvetlere sezdirilmeden ve gizlilik içerisinde yerine getirilmesi hayati önem taşıdığından, AKS-4340 sistemi ile tüm sorgulama-yanıtlama işlemleri anlık yayın (Burst Transmission) ve Geniş Tayf (Spread Spectrum) haberleşme teknikleri kullanılarak yapılmakta, böylelikle karşı kuvvetlerin elektronik harp tehditleri etkisiz kılınmaktadır.
AKS-4340 Arama Kurtarma Sistemi, gizlilik gerektiren birçok askeri harekatta etkin bir şekilde kullanılabilmektedir. Bunlardan başlıcaları şunlardır:
Ayrıca, AKS-4340 sistemi yer ve hava üniteleri ile ses muhaberesi de yapılabilmektedir.
MSB ile imzalanan sözleşme kapsamında, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin çeşitli birimlerine toplam 15 adet Hava Platform Ünitesi ile 324 adet el telsizi ünitesi teslim edilmiştir. Hava Platform Üniteleri, Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na ait CASA CN-235 hafif nakliye uçakları ile UH-1H helikopterlerine, Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na ait UH-60 Blackhawk, AS-532 Cougar ve UH-1H helikopterlerine, Özel Kuvvetlerin ise UH-60 Blackhawk helikopterine, ASELSAN tarafından monte edilmiştir.
ASELSAN AKS-4340 Arama Kurtarma Sistemi, en son teknoloji ürünü ve benzerlerine göre birçok üstün özelliklere sahip olması özelliği ile hayati önem taşıyan Arama Kurtarma operasyonlarının vazgeçilmez unsuru olarak, günümüzde ve gelecekte her türlü muharebe ortamında, Türk Silahlı Kuvvetlerine hizmet verecek komple bir sistemdir.
Şekil-3. AKS - 4340 Sistemi Sorgulama - Yanıtlama Senaryosu
| ARS-700 Hava Platform Ünitesi | PRC-434A El Telsizi Ünitesi | ||
| Frekans Bandı | 225-300 MHz | Frekans Bandı | 225-300 MHz |
| Kanal Sayısı | 3000 | Preset Kanal Sayısı | 10 + 2 (Guard) |
| Çağrı Kodu Sayısı | 1 000 000 | Çağrı Kodu Sayısı | 1 000 000 |
| Çalışma Menzili | 200 Km (20.000 Feet irtifada) 100 Km (5000 Feet irtifada) |
Çıkış Gücü | 2 W peak (Beacon) 0,75 W (ses) |
| Ölçüm Hassasiyeti | Mesafe: < 50 m Yön: 5-10 |
Aktivasyon | Manuel ya da fırlatma sırasında otomatik olarak |
| Sorgulama/Yanıtlama Peryodu | 300+300 ms | Batarya | 10V Lityum MnO2 |
| Çıkış Gücü | 20 W, 2W | Batarya Ömrü | 15 s (1:10 G/A oranı ile) |
| Çalışma Gerilimi | 28 Vdc | Ağırlık | 900 gr (batarya ile) |
| Çalışma Sıcaklığı | -40°C / +55°C | Çalışma Sıcaklığı | -20°C / +55°C |
 |
1965 Ankara doğumlu olan Yavuz ÖZEREN, ODTÜ Elektrik-Elektronik Mühendisliği bölümünden 1988 yılında mezun olmuş, 1991 yılında aynı bölümde yüksek lisans eğitimini tamamlamıştır. 1987 yılında ASELSAN'da göreve başlayan Yavuz ÖZEREN, halen Askeri Haberleşme Müdürlüğü'nde Sistem Mühendisi olarak görev yapmaktadır. |