ASELSAN'da
Geliştirilen ve Türk Silahlı Kuvvetleri Tarafından
Sahra Testleri Başarı İle Tamamlanan
9600 Serisi VHF/FM Frekans Atlamalı Askeri Telsiz Ailemizin
İlk Satış Sözleşmesi Yapıldı.
2000'li yılların taktik saha muhabere sistemleri kullanım konsepti, gelişen teknolojiler ve NATO'nun, "Tactical Communications Systems for the Land Combat Zone-Post 2000 (TACOMS POST-2000) projesi kapsamında hazırlanan "Faz-2 Nihai Raporu" ile tanımladığı sistem mimarisi çerçevesinde şekillenmektedir.
Ortaya konan sistem mimarisi, üç temel alt sistem tanımlamaktadır :
Geniş Alan ve Yerel Alan Alt Sistemleri, çok kanallı radyolinkler ve sayısal santrallar ile, taktik saha muhabere sisteminin şebeke alt yapısını oluştururken, Hareketli Alt Sistem, muharebe sahasının her yanına dağılmış kullanıcılara, bu alt yapıya, telsiz muhabere vasıtalarıyla ulaşma imkanı sağlamaktadır.
|
50 + 50 W Araç Konfigürasyonu |
Bu yeni konsept, kullanıcılara, aşağıda verilen görev ve alt sistemler kapsamında ve tanımlanmış standartlarda ses, veri ve görüntü aktarım imkanı sağlanmasını istemektedir.
Türk Silahlı Kuvvetleri'nin de, gelişen bu yeni konsept paralelinde hareket ederek, 2000'li yıllarda taktik sahadaki muhabere yapısını şekillendirdiği gözlenmektedir. Taktik Saha Muhabere Sistemi (TASMUS), Paket Radyo, HF/SSB ve HF/SARP gibi sistemler bu açıdan değerlendirildiklerinde, oluşan bu yeni konsept ile uyum içinde oldukları görülmektedir.
Bu tabloyu tamamlayacak en önemli unsur, klasik VHF/FM CNR telsizlerinin (VRC-12, 4600, v.b. seriler) yerini alacak ve CNR görevi kapsamında kullanıcılara, elektronik saldırı altında dahi, emniyetli ses, veri ve görüntü aktarım imkanı sağlayacak bir VHF/FM CNR telsiz ailesidir.
Bu ihtiyacı karşılamak amacıyla ASELSAN, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin
istekleri doğrultusunda ve tamamen Milli imkanlarla, 9600 Serisi VHF/FM Frekans
Atlamalı Askeri Telsiz Ailesi'ni geliştirmiş ve üretime sokmuştur.
9600 Telsiz Ailesi, muhtelif alt sistemler altında toplanan 40'dan fazla cihaz ve 10'dan fazla konfigürasyondan oluşmaktadır. 9600 alt sistemleri şunlardır :
Telsizin frekans bandı 30-88 MHz (savaş zamanı 30-108 MHz) ve kanal aralığı 25 kHz'dir.
Telsiz sabit frekanslı çalışmada tamamen NATO STANAG-4204 ile uyumludur. Ayrıca PRC/VRC-4600, PRC-77 ve VRC-12 ailesi telsizlerle de uyumlu olarak çalışabilmektedir.
Cihaz içindeki EKOT (Elektronik Koruyucu Tedbirler) modülü ile kullanıcıya, hem ses hem de veri için, sabit frekans kriptolu veya kriptosuz çalışma ve frekans atlamalı kriptolu çalışma olanağını vermektedir.
Telsizin frekans atlama hızı saniyede 200 kereden fazladır ve 30-88 MHz bandındaki 2320 kanalın (savaş zamanı 30-108 MHz bandındaki 3120 kanalın) tamamı bu amaçla kullanılabilmektedir. Frekans planlaması, tamamen kullanıcı isteklerine göre esnek bir biçimde yapılabilmektedir.
Telsizde, frekans atlamalı çevrimlere yayın yaparak (aktif) ve düşmanın algılanmasını önlemek için yayın yapmadan (pasif) geç katılım (late entry) özelliği mevcuttur.
Bir çevrimdeki telsizler, 3 günlük bir telsiz susma sında dahi frekans atlama senkronizasyonlarını kaybetmezler. Klasik sabit frekanslı telsizlerin frekans atlamalı çevrimdeki telsizlere çağrı yapma özelliği (hailing) tamamen NATO STANAG-4292 uyumludur.
Telsizin veri haberleşmesi özelliklerine büyük önem verilmiştir. Telsizin klasik telsizlerde de bulunan geniş bant analog (X-Mod) veri bağlantısına ilaveten, MIL-STD-188-100/114 uyumlu senkron/asenkron sayısal veri modları bulunmaktadır. Bu modlarda 75-16000 bps hızları arasında veri işaretleri ile haberleşme yapılabilmektedir. Diğer bir veri modu ise 600-1200 bps FSK veri modudur. 16 kbps hızlarından düşük hızlardaki sayısal veri ve FSK veri modlarında işaretler 16 kbps sayısal işarete çevrilmekte ve bilgi hata bulma/düzeltme algoritmaları uygulanarak gönderilmektedir.
Telsizin çıkış gücü, 50W, 5W, 800mW, 10mW ve 0.1 mW olarak ayarlanabilmektedir. Almaç/ Göndermeç Birimi'nin ön paneli üzerindeki "Alınan RF İşaret Düzeyi" göstergesi, çıkış gücü ayar özelliği ile birlikte, yön ve yer bulma tehdidine karşı bir EKOT özelliği olarak kullanılabilmektedir.
Telsizin sabit frekans ve frekans atlamalı çalışma için 1 El kanalı ve 6 Preset kanalı bulunmaktadır. Bir preset kanala, alma gönderme ve çağrı frekansları (frekans atlamalı çalışma için frekans kümeleri) farklı farklı girilebilmektedir. Böylece, örneğin tek telsize sahip kullanıcılar bile bir röle çevrimine çıkabilmektedir. Ayrıca her preset kanala 7 gün için farklı çalışma bilgisi (frekans bilgileri, kripto ve frekans atlama anahtarları, v.b.) yüklenebilmektedir.
Bir askeri bilgisayar ve özel yazılımdan oluşan çevrim planlama birimi (KM-9601), kod/anahtar dağıtım birimi (KD-9601) ve kod/anahtar yükleme birimi (FG-9601)'nden oluşan çevrim planlama alt sistemi, komple sistem çözümü yaklaşımının bir parçası olarak kullanıcıya sunulmaktadır.
9600 konfigürasyonlarının araç içinde ve 3 km. uzaktan telli hat bağlantısı ile uzaktan kumanda edilmeleri mümkündür. Ayrıca telsizin ön panelindeki bilgisayar bağlantısı üzerinden, komuta-kontrol merkezlerinde bilgisayar üzerinden kontrol veya bakım/onarım kademelerinde otomatik test cihazlarına bağlanabilme özelliğine sahiptir.
9600 Ailesi'nin 5W sırt ile başlayarak 50W+50W'a kadar uzanan muhtelif araç konfigürasyonları bulunmakta ve tüm konfigürasyonlarda aynı almaç/göndermeç birimi kullanılmaktadır. Tank ve kariyer konfigürasyonlarında 4600 Ailesi'nin iç konuşma sistemi aynen korunarak kullanıcıya büyük bir lojistik esneklik kazandırılmıştır. Ailenin deniz konfigürasyonları da mevcuttur.
Ailenin tüm cihazları askeri çevre koşullarında çalışmak üzere tasarlanmıştır. Cihazlar -40°C/ +55°C aralığında çalışabilmekte ve -55°C/ +70°C sıcaklık aralığında depolanabilmektedir.
Diğer çevre koşulları özellikleri MIL-STD-810'a ve elektromanyetik uyumluluk özellikleri (EMC) MIL-STD-461'e uygundur. Araç konfigürasyonlarında güç girişlerindeki koruma MIL-STD-1275'e göre yapılmaktadır.
9600 projesinde kullanılan gerek paketleme, gerekse tasarım teknolojileri
bu alanlarda dünyada erişilen en son noktalarda örnek olabilecek
niteliktedir. Bu teknolojilerden bazıları aşağıda özetlenmiştir :
Diğer yandan aşağıda listelenen özellikler ise Türk Silahlı Kuvvetleri'ne özel olup, günümüzde yalnızca 9600 sistemi tarafından sağlanabilecek özelliklerdir :
Proje, teknolojik ve yapısal boyutunun yanı sıra, çoğunluğu mühendis 550,000 saati aşan işgücü ve 20 Milyon Dolar'ı aşan geliştirme harcamaları dikkate alındığında, ülkemizde bugüne kadar elektronik sanayiinde gerçekleştirilen en büyük ARGE projesi olma özelliğine sahiptir.
Harcamaların 2.1 Milyon Doları, 1988 yılında Savunma Sanayii Müsteşarlığı (o zaman SAGEB) ile yapılan bir geliştirme destek kredisi sözleşmesi ile karşılanmıştır. Diğer harcamaların tamamı ASELSAN tarafından üstlenilmiştir.
9600 Projesi, Silahlı Kuvvetlerimizin taktik muhabere alt yapısına, modern, Milli EKOT algoritmalarına ve Milli yazılıma sahip, etkin ve güvenilir bir sistem olarak yeni imkan ve kabiliyetler kazandırmıştır.
Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından laboratuvar, tip onayı, teslimat ve
muhtelif birliklerde sahra testlerine tabii tutulan 9600 telsizlerinin seri üretimi
sürmektedir.
Bu proje ile kazanılan bilgi birikimi ve oluşturulan alt yapı sayesinde
9600 Sistemi'nin, kullanımda kazanılan bilgi birikimi veya konseptlerdeki gelişmeler
sonucu ortaya çıkacak ihtiyaçların karşılanması paralelinde sürekli bir
gelişme içinde olması da hedeflenmektedir.
TACOMS POST-2000 Phase-2 Final Report, January-1995, ATCA-SFA-I(95)19
 |
Mehmet Zaim, Hacettepe Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü'nden 1982 yılında mezun olmuş; 1985 yılında ASELSAN'da araştırma mühendisi olarak göreve başlamıştır. Halen proje müdürü olarak görev yapmaktadır. |
