Packet radio is een particuliere
digitale mode van Amateur Radio ("Ham" Radio) communicaties
welke weer correspondeert met computer telecommunicaties. Het telefoon
modem is vervangen door een "magische" box genaamd een "Terminal
Node Controller" (TNC); de telefoon is vervangen door een amateur
radio transceiver, en de telefoon draden zijn vervangen door de "free"
amateur radio golven. Packet radio neemt elke willekeurige datastroom
die gezonden is door een computer en zendt dat via een radio naar
een ander amateur radio station met dezelfde inrichting. Packet radio
is zo genoemd omdat de data gezonden wordt in smalle "uitbarstingen",
ofwel packets.
De geschiedenis
van packet radio:
Data packet technologie werd ontwikkeld halverwege de 60'er jaren en
werd in praktijk gebracht in het ARPANET welke werd opgericht in 1969.
Ingewijd in 1970, was ALOHANET, gebaseerd op de the University of Hawaii,
het eerste grootschalige Packet Radio project. Amateur Packet Radio
begon in Montreal, Canada in 1978, de eerste transmissie startte op
31 mei. Dit project kreeg z'n opvolging door de Vancouver Amateur Digital
Communication Group (VADCG) die een Terminal Node Controller (TNC) ontwikkelden
in 1980.
Waarom packet
en niet andere modes?
Packet heeft drie grote voordelen boven andere digitale modes : transparantheid,
error correctie, en automatische controle. De operatie van een packet
station is transparant naar de eindgebruiker : connect met het andere
station, type je bericht, en het wordt automatisch gezonden. De Terminal
Node Controller (TNC) verdeelt automatisch het bericht in packets, bestuurt
de zender, en zendt dan de packets. Tijdens het ontvangen van de packets,
de TNC decodeert en controleert automatisch op fouten, en laat de ontvangen
berichten zien. Packet radio verzorgd foutloze communicaties welke gecontroleerd
worden door ingebouwde foutdetecterende mechanismen. Als een packet
wordt ontvangen, wordt deze gecontroleerd op fouten en zal alleen worden
getoond als het correct is ontvangen. Vervolgens kan elke packet TNC
worden gebruikt als een "packet relay station", genaamd "digipeater".
Dit staat een groter bereik toe doordat sommige packet stations aan
elkaar "geknoopt" zijn. Users kunnen de TNCs van anderen connecten
op elk willekeurig moment zij willen, om te kijken of er iemand bijvoorbeeld
thuis is. Sommige TNCs hebben zelfs een "Personal BBS" (genaamd
mailboxes) zodat andere amateurs berichten kunnen achterlaten voor hun
zelfs als ze niet thuis zijn. Een ander voordeel van packet radio boven
andere modes is de mogelijkheid voor vele gebruikers dezelfde frequentie
kanaal gelijktijdig te kunnen gebruiken.
Hoe ziet een
Packet Radio Station eruit:
Welke elementen zijn de bouwstenen van een packet station? Onderstaande
figuur laat een schematische illustratie zien van een typisch packet
station.
|
TNC
Een TNC (Terminal Node Controller) bevat een modem, een computer processor
(CPU), en de aangesloten bedrading welke benodigd is om de communicatie
tussen de computer (RS-232) en het gebruikte packet radio protocol te
onderhouden. Een TNC verzamelt een data packet welke ontvangen wordt
van de computer, voert een error check (CRC) uit voor het packet, brengt
het in overeenstemming met de audio frequencies, en zendt de bijpassende
signalen naar de aangesloten radio. De TNC kan het gehele proces ook
omkeren, en vertaalt de audio welke de aangesloten radio ontvangt naar
een "byte stream" die vervolgens wordt gezonden naar de computer.
De meeste amateurs gebruiken momenteel 1200 bps (bits per seconde) op
het lokale VHF and UHF packet netwerk, en 300 bps op langere afstanden,
lagere bandbreedte HF communicatie. Hogere snelheden zijn beschikbaar
voor gebruik op VHF, UHF, speciaal op de microwave gebieden, maar daar
is vaak speciale (niet plug-and-play) hardware en zijn speciale drivers
voor nodig.
Computer of
Terminal
Dit is de user interface. Een computer waarop een terminal emulator
programma draait, een speciaal programma voor packetradio, of alleen
een "dumb terminal" kan worden gebruikt. Voor computers kan
nagenoeg elk telefoon modem communicatie programma (bv. Procomm+, Bitcom,
X-Talk) worden aangepast voor packet gebruik, maar er zijn speciaal
voor packetradio gemaakte terminal programma's beschikbaar. Een "dumb
terminal", mogelijk wel de goedkoopste optie, heeft verscheidene
beperkingen. De meeste "dumb terminals" staan het gebruik
van terugscrollen, opslag van informatie, upload, of download files
toe.
Een radioVoor
1200/2400 bps UHF/VHF Packet worden algemeen verkrijgbare smalbandige
FM voice radio's gebruikt. Voor HF packet, 300 bps data wordt gebruikt
op de single side band (SSB). Voor hoge snelheid packet (beginnend bij
9600 bps) moeten speciale radios of gemodificeerde FM radio's worden
gebruikt. 1200 bps AFSK TNCs die op de 2-meters (144-146Mhz) worden
gebruikt worden het meest gebruikt voor packet radio.
Wat is de
langst mogelijke afstand voor PacketRadio?
Sinds packet radio algemeen wordt gebruikt op de hogere radio frequencies
(VHF), is het bereik van de uitzending enigszins beperkt. Gewoonlijk
is het zendbereik beperkt tot "unobstructed line-of-sight"
plus ongeveer 10-15%. Het zendbereik wordt beinvloed door het zendvermogen
en het type zender en uiteraard de lokatie van de antenne, maar ook
door de daadwerkelijk gebruikte frequentie en de lengte van de antenne
lijn (de kabel die de radio en de antenne met elkaar verbinden). Een
andere factor die het zendbereik beinvloedt is de aanwezigheid van hindernissen
zoals heuvels, gebouwen , bomen, etc, etc.). Voor twee-meter packet
(144 - 146Mhz) kan de afstand 10 a 100 kilometer zijn, afhangende van
de specifieke combinatie van de variabelen die hierboven genoemd worden.
Hoe bedoel
je dat we allemaal hetzelfde kanaal gebruiken?
Packet radio kan in tegenstelling tot verbale communicatie meervoudige
conversaties ondersteunen op dezelfde frequentie op hetzelfde moment.
Dit betekent niet dat interferentie niet kan optreden wanneer twee stations
op hetzelfde moment uitzenden, beter bekend als "collision"
(botsing). Wat "hetzelfde moment" in deze betekenis inhoudt
is dat meervoudige verbindingen mogelijk zijn in een gecontroleerde,
tijdsgebonden manier. Verbindingen komen voor gedurende de tijden wanneer
de andere verbindingen niet op het kanaal voorkomen. Packet radio maakt
gebruik van een protocol genaamd "AX.25" om het gebruik van
het gedeelde kanaal beter te kontroleren. AX.25 specificeert kanaal
toegankelijkheid (de mogelijkheid om te zenden op het kanaal) welke
afgehandeld wordt het CSMA (Carrier Sense Multiple Access) principe.
Als je wilt uitzenden zal je TNC het kanaal monitoren om te kijken of
iemand anders (ook) aan het zenden is. Als niemand anders aan het zenden
is, zal de TNC de radio aansturen, en z'n packets zenden. Alle andere
stations horen het packet en wachten met zenden totdat jij klaar bent
met zenden. Maar helaas kunnen twee stations tegelijkertijd zenden.
Dit wordt een "collision" (botsing) genoemd. Als een botsing
optreedt zal de TNC geen antwoord terug ontvangen. Elke TNC zal een
willekeurige hoeveelheid tijd wachten met zenden en zendt dan opnieuw
het packet. In werkelijkheid wordt dit bepaald door een complexere methode
welke bepaalt wanneer de TNC uitzendt. Zie het "AX.25 Protocol
Specification" voor meer informatie (ARRL, 1988).
Wat is AX.25?
AX.25 (Amateur X.25) is het communicatie protocol welke gebruikt wordt
voor packet radio. Een protocol is een standaard voor twee computer
systemen om met elkaar te kunnen communiceren, ongeveer vergelijkbaar
met zakenmensen die een zakelijke brief naar elkaar schrijven. AX.25
werd ontwikkeld halverwege de 70'er jaren en is gebaseerd op het protocol
X.25 welke wordt gebruikt in bekabelde netwerken. Vanwege het verschil
in het transport medium (radio's versus kabels) en ook vanwege de verschillen
in addressering van methode's, werd X.25 gemodificeerd om de wensen
van de amateur radio's te kunnen vervullen. AX.25 omvat een digipeater
methode om andere stations de mogelijkheid te bieden automatisch packets
te laten repeaten om het bereik van de zenders te vergroten. Een van
de voordelen van AX.25 is dat ieder gezonden packet de callsign van
de verzendende EN van de ontvangende partij in zich draagt, dus iedere
uitzending zal een duidelijke identificatie in zich dragen.
Netwerken
en speciale packet protocollen:
Dit is een voorbeeld van een van de populairste netwerkmethode's die
heden ten dage beschikbaar zijn. Uiteraard zullen er meer aangepaste
netwerkmethode's zijn dan er genoemd worden. Als je meer wilt weten
neem eens contact op met een lokale netwerkjunk hi. Deze kan je zeker
meer vertellen.
Zijn er nog
andere protocollen behalve dan AX.25 in gebruik?
Van AX.25 wordt aangenomen het standaard protocol te zijn voor gebruik
op de amateur radio banden en is zelfs gelegaliseerd in veel landen
waaronder Nederland. Echter TCP/IP wordt ook wel gebruikt, weliswaar
meer op sporadische schaal. Ook zijn er andere netwerkprotocollen die
voor packetradio gebruikt worden. Vaak zijn packetradio protocollen
gebaseerd en omgeven door AX.25 packetframes. Dit wordt bewerkstelligd
door regels welke omschrijven hoe en in welke vorm AX.25 wordt gebruikt
in packetradio uitzendingen. Dit verschilt van land tot land.
Netwerk methode's:
Gedurende de begindagen van amateur packet radio werd het duidelijk
dat een packet netwerk benodigd was. Toen werden de volgende packetnetwerk
methode's gecreeerd :
Digipeaters:
De eerste netwerk methode waren de Digipeaters. Digipeaters kijken simpelweg
naar de packets, en wanneer z'n call voorkomt in het digipeaterveld,
zendt de digipeaters de packet opnieuw uit. Digipeaters staan een groter
wordend bereik toe van de packet zenders door de signalen te herhalen
die naar de Digipeater gezonden zijn. Deze methode werkt alleen goed
als het kanaal slechts door enkelen wordt gebruikt. Tegenwoordig wordt
packetradio steeds populairder, waardoor het packetradio verkeer ook
steeds toeneemt, en de Digipeaters het steeds moeilijker krijgen om
hun functie naar behoren uit te voeren. Ook zal, als een packet in de
lucht verloren is gegaan, het verzendende station steeds meer herhalingen
van packets moeten uitzenden, wat dus meer verkeer veroorzaakt.
KA-Nodes: Kantronics verbeterde de digipeater in geringe mate en creeerde
de KA-Nodes. Zoals in digipeaters herhalen de KA-Nodes ook de packetradio
frames. Daarentegen zal de KA-Node ELKE uitzending bevestigen naar de
aangesloten link (node) in tegenstelling over de hele route van nodes.
Daardoor zullen, in tegenstelling tot een eindpunt «» eindpunt
bevestiging, de KA-Nodes een betrouwbaardere verbindingen veroorzaken
met minder Time-Outs, doordat de bevestingen slechts over een link zullen
gaan. KA-Nodes zijn betrouwbaar op korte verbindingen, en niet op langere
afstanden waar veel overgestapt wordt via diverse nodes.
NetRom: NetRom was een van de eerste netwerk methodes welke de problemen
adresseerden met digipeaters. Een gebruiker connect een NetRom station
alsof ie een ander packet station zou connecten. Eenmaal geconnect kan
de gebruiker dat station instrueren een ander (lokaal) station te connecten
en/of een ander NetRom station te connecten. Deze verbinding, de volgende
verbinding etc etc betekent dat voor de TNC van de gebruiker dat je
geconnect bent met de TNC van het betreffende NetRom station. De uitzendingen
hoeven niet over het gehele netwerk te worden "gedigipeaterd",
zodat het risico van verliezen/verbreken van de verbinding minimaal
zal zijn. Deze lokale connectie bleek meer betrouwbaar te zijn NetRom
gebruikt niet alles van het AX.25 protocol. In plaats hiervan gebruikt
NetRom speciale AX.25 packets welke "Unnumbered Information"
(UI) packets genoemd worden, en plaatst zijn eigen soort van protocol
boven op het AX.25 protocol. Dit wordt gedaan om de efficientie van
z'n verbingen te verbeteren. NetRom nodes zenden op regelmatige basis
hun eigen informatie zoals bijvoorbeeld bekende nodes uit naar de andere
nodes. Dit werkt perfect, want als er een nieuwe node bijkomt, zal het
hele NetRom netwerk binnen een mum van tijd geupdate zijn van die informatie.
Maar als er dips in de verbingen zijn zullen er onbereikbare nodes opgenomen
worden in de lijst van bekende nodes. Dit veroorzaakt in de NetRom routeringen
foutieve informatie, en zal onjuiste verbindingen tot gevolg hebben,
naar bijvoorbeeld verkeerde stations die niet aangeroepen moesten worden
om een NetRom verbinding tot stand te brengen. Dit probleem kan ondervangen
worden als de sysops van de NetRom nodes vaste links inbouwen, zodat
de NetRom node bij voorbaat weet welke verbindingen mogelijk zijn, en
welke route(s) ie daarvoor moet gaan kiezen in geval van een connect.
NetRom is een commercieel FirmWare (software welke ingebrand wordt op
een chip) programma dat wordt gebruikt als een vervanging van TAPR ROM's
in TNC's. Andere programma's zijn ontwikkeld om NetRom te emuleren.
Voorbeelden daarvan zijn TheNet, G8BPQ node switch, MSYS, en sommige
versies van NET.
Rose: Rose is een ander netwerk protocol welke afgeleid is van AX.25.
Elke Rose node heeft een statische lijst van de nodes welke ie kan bereiken.
De gebuiker connect in werkelijkheid een station, maar doet dit door
de Rose node te connecten middels een digi string via de Rose node.
In feite stapt de gebruiker op bij de Rose node/switch en gaat zo verder.
Zo'n Rose netwerk is op deze manier transparant voor de gebruiker. Het
gebruik van de statische routering in Rose nodes verzekert dat Rose
nodes alleen routeringen gebruiken die er werkelijk zijn en dus geconnect
kunnen worden, en niet zoals NetRom dat doet in de trend van "connect
maar raak, we zien wel waar het schip strand". Een nadeel is echter
dat Rose nodes elkaar niet automatisch updaten van node informatie,
zoals NetRom dat doet, pas wanneer de sysop actuele informatie toevoegt,
zal de Rose node geupdate zijn met de juiste informatie.
TCP/IP:TCP/IP is de afkorting van Transmission Control Protocol / Internet
Protocol. TCP/IP wordt in het algemeen gebruikt op het Internet netwerk.
De TCP/IP stack bevat verschillende mogelijkheden zoals FTP (File Transfer
Protocol), SMTP (Simple Mail Transport Protocol), TelNet (Remote Terminal
Protocol) en NNTP (Net News Transfer Protocol). Het KA9Q NOS programma
(ook wel NET genoemd) is het bekendste en meest gebruikte programma
welke gebruik maakt van het TCP/IP protocol op packet radio. NOS is
oorspronkelijk geschreven voor de PC compatible, maar tegenwoordig ook
voor Amiga, Macintosh, Unix en andere soorten systemen. Kleinere computersystemen
zoals de Commodore 64 en de Timex-Sinclar hebben geen NOS versies tot
hun beschikking. De op TCP/IP baserende amateurnetwerken worden steeds
actueler tegenwoordig.
TexNet: TexNet is een 3-poortige switch, welke ontwikkeld is om een
9600 baud backbone (lees: netwerkhoofdader) te creeeren met 2 lokaal
toegankelijke kanalen. Het TexNet netwerk voorziet in een transparante
netwerk toegang voor de gebruiker. De gebruiker betreedt de lokale TexNet
node en connect dan of rechtstreeks een andere gebruiker of een andere
node, maar kan ook meervoudige connects doen. TexNet verzekert stabiele
en van te voren vastgelegde verbindingen, en staat de toegang van nieuwe
nodes automatisch toe aan het netwerk. BBS Message Transfer : Veel van
de BBS programma's welke op packet radio gebruikt worden staan toe dat
er mail en bulletins worden getransporteerd over de packet radio netwerken.
De BBS'n gebruiken een speciaal forwardingsprotocol welke ontwikkeld
is door Henk Oredsen (W0RLI). Naast de "full services" BBS'n
zijn er ook TNC makers die "personal BBS" software hebben
ontwikkeld, welke in staat zijn de berichten te forwarden van en naar
de lokale BBS'n. Op elk willekeurig moment kan de mail dan automatisch
binnengehaald worden.
|