CW ONTVANGST MET EEN AM ONTVANGER

CW ONTVANGST MET EEN AM ONTVANGER
(1980)

CW ontvangst met een zwevingsoscillator
Gewoonlijk wordt CW uitgezonden met een ongemoduleerde draaggolf. Om deze hoorbaar te maken, wordt een BFO of zwevingsoscillator toegepast. Deze staat een paar honderd Hertz naast de frequentie van het CW signaal afgestemd. In een detector wordt een zwevingstoon gegenereerd, oftewel een audio toon met een toonhoogte gelijk aan het verschil van de frequenties van het CW signaal en de zwevingsoscillator. Dit werkt prima, de gevoeligheid is uitstekend en door al die verschillende toonhoogte's van de naast elkaar liggende CW signalen kun je die prima van elkaar onderscheiden. Een nadeel is dat je maar een beperkt gebied kunt ontvangen, namelijk binnen een hoorbare audio bandbreedte rondom de frequentie van de zwevingsoscillator. En verloopt je ontvanger een beetje, dan verloopt de audio toon ook.

In 1980 wilde ik met deze AM ontvanger CW beluisteren.
Hoe kan dat zonder zwevingsoscillator?

Ontvangst van een CW signaal met een AM ontvanger
Wanneer we CW willen ontvangen met behulp van een AM ontvanger, dan moet het hoogfrequent signaal AM gemoduleerd worden met een toon. Dat gebeurde vroeger ook wel. Zo'n AM gemoduleerd CW signaal kun je gewoon met een AM detector (bijvoorbeeld een diode detector of een kristal detector) ontvangen.

AM modulatie aan de ontvangstzijde in plaats van aan de zenderzijde!

AM modulatie aan de ontvangstzijde in plaats van aan de zenderzijde!
Nu had ik een mooie AM ontvanger met een 500 kHz raamantenne. En hierop wilde ik de kuststations ontvangen die in morse code uitzonden. Maar hiervoor moeten de CW signalen AM gemoduleerd zijn met een toon en dat waren ze niet. Toen kwam ik op het idee om deze AM modulatie niet aan de zenderzijde, maar aan de ontvangstzijde te realiseren. Tussen de antenne en de AM ontvanger werd een simpele AM modulator geplaatst en... het werkte! De ongemoduleerde CW draaggolven werden AM gemoduleerd met een toon alvorens ze aan de antenne ingang van de ontvanger aan te bieden! En de nu AM gemoduleerde CW signalen waren prima te ontvangen met de AM ontvanger! Verliep de (niet al te stabiele) AM ontvanger een paar kilo Hertz, geen probleem, de audio toon bleef hetzelfde omdat er geen zwevingsoscillator wordt gebruikt. Natuurlijk wordt niet alleen dat ene signaal waarnaar je zit te luisteren AM gemoduleerd met een toon, maar alle signalen!

Het schema van de simpele AM modulator tussen de antenne en de AM ontvanger ingang.
Natuurlijk kan zo'n AM modulator op vele andere manieren gerealiseerd worden.

Nieuw idee?
Toen ik omstreeks 1980 de schakeling maakte en uitprobeerde, vond ik het eigenlijk best wel een leuk idee. Maar was het echt zo'n nieuw, uniek idee? Pas geleden kreeg ik een PDF versie van een ARRL handboek uit 1936. En daarin stond hetzelfde idee. De ongemoduleerde CW signalen werden daar AM gemoduleerd met een toon in de eerste buis van de middenfrequent versterker. Het rooster daarvan was aangesloten op een laagfrequent toon oscillator. Door middel van de variatie in de versterking van de buis in het ritme van het laagfrequent signaal werd het CW signaal in amplitude gemoduleerd. Het was dus al een heel oud idee...

Andere toepassingen
Natuurlijk is het nadeel dat je geen audio selectiviteit meer hebt, alle CW stations hebben immers dezelfde toonhoogte. De gevoeligheid van zo'n ontvanger is ook veel slechter. Maar er zijn natuurlijk andere toepassingen voor dit decoderingsprincipe oftewel het hoorbaar maken van ongemoduleerde signalen op een AM ontvanger.
Dit principe kun je toepassen voor een breedband AM ontvanger. Zo zou je bijvoorbeeld een monitor ontvanger kunnen maken, die het hele CW deel van een bepaalde amateurband kan ontvangen. Wanneer er condities zijn, hoor je alle CW signalen op de hele band (met dezelfde toonhoogte...).
Of je kunt een monitor ontvanger maken voor je CW signalen: Een spriet antenne, de AM modulator en een breedbandige diode ontvanger (1 - 30 MHz) met audio versterker. Deze ontvanger kun je dan gebruiken als side toon en als niveau indicator. Wordt de toon luider, dan is het signaal sterker.
Of je kunt een heel gevoelige HF detector maken. Omdat de signalen AM gemoduleerd zijn, kun je na de diode detector een eenvoudig te realiseren heel gevoelige wisselspannings versterker toepassen in plaats van een moeilijk te realiseren gelijkspanningsversterker die ook nog eens verloopt bij temperatuurswisselingen.

Tot slot
Het is erg belangrijk om de schakeling zodanig te ontwerpen dat het signaal van de LF generator van de AM modulator de daaropvolgende schakeling niet verstoord, of instraalt in het audio gedeelte van de ontvanger.
En in het ARRL handboek uit 1936 wordt geadviseerd om deze AM modulatie ook toe te passen in een normale CW ontvanger met een zwevingsoscillator (BFO). De signalen zouden door de extra AM modulatie veel prettiger klinken en dat maakt het luisteren naar CW signalen veel minder vermoeiend!

Het is een leuk idee en werkt goed. Maar zelfs een eenvoudige
"Barefoot Technology" regeneratieve ontvanger is beter!

Index PA2OHH