EEN AFGESCHERMDE FERRIETANTENNE

EEN AFGESCHERMDE FERRIETANTENNE
(1995)

De kleine zwarte ferrietantenne en de grote hebben
beide een afscherming voor het electrisch veld. Toch is de
kleine veel gevoeliger dan de grote. Hoe kan dat?

Afscherming van een ferrietantenne voor het electrisch veld
Navtex is een soort van radio telex systeem werkend op 518 kHz voor het verzenden van veiligheids berichten voor de scheepvaart. Dit kan van alles zijn, weerberichten, stormwaarschuwingen, schepen in nood, boeien die vermist worden en nog vele andere zaken. Bij mijn zelfbouw Navtex ontvanger gebruikte ik een grote, voor het electrisch veld afgeschermde ferrietantenne. De afscherming voor het electrisch veld was echt nodig. Zonder afscherming veroorzaakte het electrisch veld van de hoogspanning van de PC monitor veel storing in de ontvangst van de Navtex signalen. De afscherming bestond uit aluminium- en printplaat met een spleet in de bodem. Zonder die spleet wordt niet alleen het electrisch veld, maar ook het magnetisch veld afgeschermd en dan ontvangt de ferrietantenne niets meer!

De afscherming moet een spleet hebben, anders wordt ook het magnetisch
veld afgeschermd. Hier is het koper op de blauwe printpaat onderbroken.

Het probleem
Toevallig ontdekte ik dat de ferrietantenne zonder afscherming veel gevoeliger was dan met afscherming, uiteraard werd de ferrietantenne tijdens de experimenten steeds maximaal op de Navtex frequentie van 518 kHz afgestemd. Pas wanneer er tussen de ferrietstaaf en afscherming een ruimte van meer dan 10 cm was, bleek de afscherming de gevoeligheid niet meer nadelig te beinvloeden. Maar dan had je wel een erg grote antenne van 20 cm in diameter! De beinvloeding wordt veroorzaakt doordat de magnetische krachtlijnen alleen in het midden van de ferrietstaaf evenwijdig lopen aan de aluminium afscherming, maar niet aan de uiteinden. Er worden daardoor wervelstromen in de afscherming geinduceerd en die veroorzaken de grote verliezen.

De oplossing: Afschermen met flatcable! Hierin kunnen
geen stromengeinduceerd worden door het magnetisch veld.
De afscherming is voor de foto even open gevouwen.
De dichtgevouwen afscherming van flatcable.

De oplossing
De oplossing was om stroken flatcable te gebruiken in plaats van aluminium plaat. Flatcable vind je in computers voor de bedrading naar de harde schijven. De draden van de flatcable worden aan 1 kant geaard. Aan de andere zijde mogen de draden van de flatcable nergens contact mee maken, ook niet met de naastliggende draden! Zo wordt alleen het electrisch veld afgeschermd en niet het magnetische veld. Omdat er voor de afscherming losse draden worden gebruikt in plaats van een metalen plaat, worden er geen wervelstromen geinduceerd. De stroken flatcable worden met een paar cm ruimte rondom de ferrietstaaf gewikkeld. Ook kunnen de uiteinden van de ferrietstaaf op deze manier afgeschermd worden. Met een metalen plaat is dat niet mogelijk, je krijgt dan immers een kortgesloten wikkeling in het verlengde van de ferrietstaaf. De kleine antenne op de foto met flatcable afscherming is gevoeliger dan een veel grotere ferrietantenne met metalen afscherming! Misschien kun je dit idee gebruiken voor 80m peilantenne's of voor ontvangst op 136 kHz.

Schema, flatcable vouwen op de stippellijn.
Ook de uiteinden worden afgeschermd!

Schema van de Navtex ontvanger met RA3AAE mixer
big diagram

Ook gepubliceerd in de Nieuwsbrief van de Benelux QRP club!

BACK TO INDEX PA2OHH