SINAİ,BİLİMSEL VE TIBBİ ELEKTRONİK CİHAZLARIN İMALİ VE KULLANILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 18.2.1985, No: 85/9157 Dayandığı Kanunun Tarihi : 5.4.1983, No: 2813 Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi : 22.3.1985, No: 18702 Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 5, Cildi: 24, S. 2389 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Tarifler Amaç Madde 1 - Bu Yönetmeliğin,amacı,Sanayi,Bilim ve Tıp alanlarında kullanılan elektronik cihazların imali,ithali ve yurt içinde kullanılmasıyla ilgili esasla- rı belirlemektir. Kapsam Madde 2 - Bu Yönetmelik,Telsiz Kanununa göre gerçek veya tüzel kişilerin yurt içinde imal edeceği veya yurt dışından ithal edeceği elektronik ve elek- tromanyetik sanayi,bilimsel ve tıbbi cihazları (Cerrahi diyatermi cihazları hariç) kapsar. Tarifler Madde 3 - Bu yönetmelikte geçen kısaltma ve terimlerden; 1) "Telsiz Kanunu":5 Nisan 1983 tarih ve 2813 sayılı Telsiz Kanununu, 2) "TGM":Ulaştırma Bakanlığı Telsiz İşleri Genel Müdürlüğünü, 3) "ITU":Uluslararası Telekomünikasyon Birliğini, 4) "CCIR":Uluslararası Telsiz Danışma Komitesini, 5) "CISPR": Uluslararası Telsiz Enterferansları Özel Komitesini, 6) "Sanayi,Bilimsel ve Tıbbi (SBT) Cihazları": Sanayi,bilim,tıp alanlarında veya enerjinin elektromanyetik yoldan aktarıldığı diğer alanlarda kullanılan ve haberleşme maksadı taşımaksızın radyo frekans enerjisi üreten ve kullanan cihaz- ları, 7) "Tıbbi Diyatermi cihazları": Alçak güçte ve fasılalı olarak çalışmak üzere imal edilmiş cerrahi aletler hariç; fizik tedavi ve benzeri tedavi amaçla- rıyla kullanılan,bir osilatör veya frekans üretici kullanmak suretiyle çalışma esnasında elektromanyetik enerji yayan tıbbi tedavi cihazlarını, 8) "Sanayi Isıtma Cihazları": Sanayi kuruluşlarında üretim esnasında veya üretim maksadıyla çalışma ortamını ısıtmak üzere veya bu cihazlarla birlikte kullanılan ve çalışması esnasında bir osilatör veya başka bir frekans üretici kullanmak suretiyle elektromanyetik enerji yayan cihazları, 9) "Ultrasonik Cihazlar": Bir elektromekanik dönüştürücüyü,SBT veya diğer haberleşme dışı maksatlarla ses veya ses üstü (ültrasonik) enerji elde etmek maksadıyla harekete geçirmek veya çalıştırmak amacıyla radyofrekans enerjisi üreten cihazları, 10) "Diğer SBT Cihazları":Yukarıda tarif edilenlerin dışındaki radyofrekans enerjisinin;fiziki,kimyasal veya biyolojik etkiler yapması suretiyle gazların ısıtılması,iyonlaştırılması,mekanik titreşimler elde edilmesi,kılların yokedil- mesi,elektrik yüklü partiküllerin hızlandırılması gibi haberleşme ve telsiz alıcı cihazlarını ilgilendirmeyecek şekilde kullanılmak üzere tatbik edildiği cihazları, 11) "RF (Radyo Frekans) Enerjisi": 10 kHz ile 400 GHz arasındaki elektroman- yetik spektrumda herhangi bir frekansta veya frekanslarda yayınlanan elektroman- yetik enerjiyi, 12) "SBT Frekansı": SBT cihazlarının çalıştırılması için tahsis edilen fre- kansları ve frekanslarla birlikte verilen frekans toleranslarını, 13) "Zararlı Enterferans": Telsiz haberleşme veya seyrüsefer veya diğer dinleme ve yardım sistemlerinin faaliyetini ciddi derecede kısıtlayan,engel olan,tescilli ve kurallara uygun olarak çalışan bir telsiz haberleşme sisteminin çalışmasını devamlı olarak aksatan herhangi bir emisyon,radyasyon veya endüksi- yonu, 14) "TS-3327": Sanayi,bilim ve tıp alanlarında kullanılan radyo frekanslı cihazların girişim özelliklerinin sınır değerleri ve ölçme metodları broşürünü, ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Sanayi,Bilim ve Tıbbi Aygıtlarının Teknik Özellikleri Frekanslar Madde 4 - Türkiye dahilinde çalıştırılan SBT cihazlarında,ITU tarafından belirlenmiş olan aşağıdaki SBT frekansları karşılarında gösterilen toleranslar dahilinde kalmak kaydıyla kullanılabilir. a) Frekanslar: Sıra SBT Frekans Kullanım No. Frekans Bandı Frekansı Toleransı Tahditleri ---- ---------------------- ---------------- -------------- ---------- 1 6765 - 6795 KHz 6780 KHz + - 15 KHz (1) 2 13553 - 13567 KHz 13560 KHz + - 7 KHz - 3 26957 - 27283 KHz 27120 KHz + - 163 KHz (1) 4 40.66 - 40.70 MHz 40.68 MHz + - 20 KHz - 5 433.05 - 434.79 MHz 433.92 MHz + - 870 KHz (1) 6 902 - 928 MHz 915 MHz + - 13 MHz - 7 2400 - 2500 MHz 2450 MHz + - 50 MHz (2) 8 5725 - 5875 MHz 5800 MHz + - 75 MHz (2) 9 24.05 - 24.25 GHz 24.125 GHz + - 125 MHz - 10 61.05 - 61.50 GHz 61.25 GHz + - 250 MHz (1),(2) 11 122 - 123 GHz 122.5 GHz + - 500 MHz (1),(2) 12 244 - 246 GHz 245 GHz + - 1 GHz - NOT: (1) Bu frekansların kullanılabilmesi, TGM'nün özel iznine bağlıdır. (2) Bu frekansların kullanılması, 5 inci maddenin (a) fıkrasında belirtilen şartların yerine getirilmesine bağlıdır. b) İhracat maksadıyla imal edilecek SBT cihazlarının standartları ve çalışma frekansları konusunda, cihazların kullanılacağı ülkenin standartları uygulanır. Enterferansın Önlenmesi Madde 5 - a) Sanayi ısıtma cihazları hariç,SBT cihazlarından 2450 MHz ve daha yüksek frekanslarda çalışanlar aşağıdaki şartları yerine getirmek zorunda- dır. 1) Cihazların çalıştırılmasıyla yayılan radyofrekans enerjisi belirlenen merkez frekansında olup, hiçbir şekilde verilen tolerans değerlerini aşamaz. 2) Yayılan elektromanyetik enerji miktarı TS-3327 de verilen sınır değerle- rini aşamaz ve yayın band genişlikleri dar tutulur. 3) Elektromanyetik enerji yayılımı, çalışma frekansının bulunduğu frekans bandındaki tescil edilmiş frekanslarda çalıştırılan telsiz yayınlarında zararlı enterferansa sebep olmaz. 4) Zararlı enterferansa sebep olan SBT cihazının faaliyeti derhal durdurulur ve enterferans sebeplerini ortadan kaldıracak tedbirler alınıncaya kadar tekrar çalıştırılamaz. b) SBT Cihazlarının bu Yönetmelikte tesbit edilen şartları haiz olmasına bakılmaksızın,zararlı enterferansa sebep olduğu tespit edilir edilmez,SBT opera- törü tarafından çalışmasının durdurulması ve gerekli tedbirleri alması mecburi- dir. c) Telsiz alıcıları ara frekans katlarının; SBT frekanslarında veya bunların tolerans sahaları içinde olmasından dolayı,SBT cihazlarının yaydığı elektroman- yetik enerjiyi,doğrudan bu ara frekans katlarından alan telsiz alıcılarında meydana gelen enterferanslarda (b) fıkrası uygulanmaz. Tıbbi Diyatermi Cihazları Madde 6 - a) 4 üncü maddede açıklanan frekanslarda çalışılması,belirlenen frekans toleransları içinde kalınması ve 300 metre mesafede 25 mikrovolt/metre- den daha yüksek elektromanyetik alan şiddeti meydana getirilmesi kaydıyla,bu cihazlar yayın tipine ve gücüne bakılmaksızın kullanılabilirler.Cerrahi diyater- mi cihazları bu hükümlerin dışında olup, serbestçe kullanılabilirler. b) İzin verilen frekansların dışında çalıştırılacak tıbbi diyatermi cihazla- rının,gerek çalışma frekansı ve gerekse yayınlayabileceği her türlü istenmeyen elektromanyetik yayınlar için,(a) fıkrasında belirlenen değeri aşmayacak şekilde filtrelenmiş ve perdelenmiş olduğunun yurt içinde veya yurt dışında bu sahada faaliyet gösteren bir ölçme laboratuarının resmi raporuyla belgelenmiş olması halinde çalıştırılmasına,Ulaştırma Bakanlığınca izin verilebilir.Bakanlık gerek- li gördüğu takdirde,ölçme testlerini bizzat yapar veya yaptırır. Sanayi Isıtma Cihazları Madde 7 - a) Sanayi ısıtma cihazları,490 -510 KHz, 2170-2194 KHz,8354-8374 KHz,121.4-121.6 MHz, 156.7-156.9 MHz, 242.9-243.1 MHz,frekans bandları dışındaki bütün frekanslarda,taşıyıcı frekansı ve diğer frekanslarda meydana gelebilecek elektromanyetik enerjinin aşağıdaki şekilde perdelenmesi kaydıyla herhangi bir güç tahdidi olmaksızın kullanılabilir. 1) 5725 MHz'ın altındaki bütün frekanslarda (SBT frekansları hariç).1 kilo- metre mesafede elektromanyetik alan şiddeti 10 mikrovolt/metreyi aşmayacak şekilde perdelenirler. 2) 5725 MHz'nin üstündeki frekanslarda (SBT frekansları hariç) elektroman- yetik alan şiddeti mümkün olan en alt seviyeye indirilir. 3) SBT frekanslarının kullanılması halinde de,müsaade edilen toleransların dışındaki bölgeler için (1) ve (2) nci bentlerdeki sınırlara uyulması mecburi- dir. 4) Sanayi ısıtma cihazlarının besleme enerji hatları;SBT frekanslarının dı- şındaki frekanslar için, enerji hattından 20 metre mesafedeki elektromanyetik alan şiddeti 10 mikrovolt/metreyi aşmayacak şekilde filtrelenirler. b) (a) Fıkrasında belirtilen frekanslarda veya deniz ve hava seyrüsefer frekanslarında enterferansa sebep olan bir sanayi ısıtma sistemi faaliyeti der- hal durdurulur.Enterferansa sebep olan arıza giderildikten sonra ve ancak Ulaş- tırma Bakanlığınca veya Bakanlık tarafından görevlendirilen ilgilinin tasvibi ile deneme çalışması yapılabilir. Denemenin müsbet olması halinde,yeniden faali- yete izin verilir. c) (b) Fıkrasında belirtilenlerin dışındaki tescilli bir telsiz istasyonunun haberleşmesinde enterferansa sebep olan bir sanayi ısıtma sisteminin sorumlusu, enterferansı gidermek üzere gerekli tedbirleri derhal alır. Alınan tedbirlerin yeterli olmaması ve enterferansın giderilememesi halinde,Bakanlığın talimatı ile faaliyetini durdurur.Faaliyetin durdurulmasından itibaren,enterferans tamamen giderilinceye kadar ancak test maksadıyla ve kısa süreli çalışmalar yapılabilir. Enterferansın tamamen giderildiğinin anlaşılması halinde,Bakanlıkça 10 günlük çalışma izni verilir. Bu sürenin sonunda enterferansın sona erdiği anlaşılırsa, devamlı çalışma izni verilir. d) Sanayi ısıtma cihazları imkan nisbetinde tek bir oda veya bölümde,mümkün olmadığı takdirde birbirine çok yakın bölümlerde tesis edilir ve hepsi birden veya ayrı ayrı,aralarındaki enerji hatları dahil,(a) fıkrasında belirtilen elektromanyetik alan limit değerlerini aşmayacak şekilde perdelenir. Regüleli RF Ark Kaynakları Madde 8 - Regüleli RF Ark Kaynak cihazları,perdelenmiş (yalıtılmış) oda veya bölmelerde çalıştırılma mecburiyeti hariç, 7 nci maddedeki sanayi ısıtma cihaz- ları için uygulanan hükümlere tabidir.Bu cihazlar,tesbit edilen elektromanyetik alan şiddeti sınırlamalarına ahenk içinde perdelenmek kaydıyla dışarıda çalıştı- rılabilirler.Cihazın dışarıda çalıştırılıp çalıştırılamayacağı,imalatçısı tara- fından cihaz üzerindeki madeni etikette belirtilir. Ültrasonik Cihazlar Madde 9 - a) Ültrasonik ölçme cihazları dışındaki diğer ültrasonik cihazlar, temel frekansları bu Yönetmeliğin 7 nci maddesinin (a) fıkrasında belirtilen frekans bandlarının dışında kalması şartı ile aşağıdaki değerlere bağlı olarak kullanılabilirler. 1) Ultrasonik cihazların muhtelif çalışma şartları altında yayacakları elektromanyetik radyasyon aşağıdaki limitleri geçemez. S.No. Frekans Bandı Mesafe (m) Alan Şiddeti ----- ------------------------ ------------- --------------------- 1 150 - 285 KHz 300 50 mikrovolt/m 2 285 - 490 KHz 300 250 mikrovolt/m 3 490 - 1605 KHz 300 50 mikrovolt/m 4 1605 - 3950 KHz 300 250 mikrovolt/m 5 3950 - 30.000 KHz 300 50 mikrovolt/m 6 30 MHz'den yukarı 300 200 mikrovolt/m 2) 490 KHz'in altındaki radyofrekans bandlarını kullanan cihazların gücünün 500 Wattı aşması halinde,çıkış gücünün 500 Watt'a oranlamasıyla bulunacak rakamın karekökü kadar bir elektromanyetik alan şiddeti artışına izin verilebilir.Ancak bu alan şiddeti,kullanılan güç ne olursa olsun 7 nci maddede sanayi ısıtma cihazları için tesbit edilen elektromanyetik alan şiddetini aşa- maz. 3) 490 KHz'nin üstündeki frekanslarda, enerji hatlarının her birinde meydana gelen radyofrekans voltajı,200 mikrovoltu geçemez. 490 KHz'nin altındaki frekanslarda, aynı enerji hatları üzerinde meydana gelan radyofrekans voltajı, 1000 mikrovoltu geçemez.Ölçmeler TS - 3327'ye göre yapılır. Radyo Frekans ve Mikrodalga Fırınları Madde 10 - a) Çalışması için gerekli elektromanyetik alanı elde etmek üzere 10 KHz ve daha yüksek radyofrekanslar kullanan radyofrekans ve mikrodalga fırın- ları,aşağıdaki şartlara bağlı olarak kullanılabilir. 1) 90 KHz'nin altındaki frekanslarda, 30 metre mesafede elektromanyetik alan şiddeti 1500 mikrovolt/ metre'yi geçemez. 2) 90 KHz ve daha yüksek frekanslarda 9 ncu madde (a/1) fıkrasında verilen limit değerlere uyulur. 3) Alan şiddetinin ölçülmesinde, TS - 3327 de kullanılan metodlar uygulanır. b) Radyofrekans ve mikrodalga fırınlarının çalışması esnasında,çalıştırıl- dıkları enerji hattı üzerinde geriye yansıttıkları radyofrekans enerjisi toplam olarak aşağıdaki limitleri aşamaz. Çalışma Frekansları (kHz) Geri beslenen RF voltajı (milivolt) ---------------------------------- -------------------------------------- 10 - 100 10 - 1 (Linear enterpolasyon) 100 - 500 1 500 - 30.000 0.25 c) Radrofrekans ve mikrodalga fırınlarının (a) ve (b) fıkralarında belirti- len standartlara uygunluk tesbitlerinin yapıldığı,aşağıdaki bilgileri de ihtiva eden bir rapor halinde,cihazın teknik broşürüne veya garanti belgesine eklenir. 1) Fırının çalışma frekansı, 2) Azami şebeke gücü ve radyofrekans çıkış gücü, 3) Devre şeması, 4) Kullananları meydana gelecek elektromanyetik alandan korunmak için alınan tedbirler, 5) (a) ve (b) fıkralarındaki limit değerlerini sağlamak için cihaza ilave edilen filtre ve perdeler ve cinsleri, 6) Cihazın güvenlik içinde kullanılması için uyulması gereken kurallar, 7) Cihazın yurtdışından ithali halinde,yukarıdaki bilgileri ihtiva eden Türkçe bir broşür,ithalatçı firma tarafından hazırlanarak,cihazla birlikte alı- cıya verilir. d) Radyofrekans ve mikrodalga fırınlarından 30 MHz'den daha yüksek frekansta çalıştırılmak üzere imal edilenler,ancak 4 üncü maddedeki SBT frekans ve toleranslarını kullanabilirler. e) Radyofrekans ve mikrodalga fırınlarının bu maddede belirtilen standartla- rı,asgari 5 yıl süre ile karşılayacağı,ithalatçı veya imalatçı firmalarca garan- ti edilir.Bu garanti,cihazın üzerine konulacak bir levhada veya garanti belge- sinde açıkça belirtilir. Diğer SBT Cihazları Madde 11 - a) Diğer SBT cihazlarından radyofrekans yayın değeri 500 watt ve daha aşağı olanlar,5 inci maddedeki tıbbi diyatermi cihazları için belirle- nen standartlara tabidir. b) Radyofrekans enerji çıkışı 500 watt'ın üzerindeki diğer SBT cihazlarının elektromanyetik alan şiddetindeki artış,çıkış gücünün 500 watt'a oranlamasıyla bulunacak rakamın karekökünden daha fazla olamaz.Ancak bu alan şiddeti,kullanı- lan güç ne olursa olsun 7 inci maddede sanayi ısıtma cihazları için tesbit edi- len elektromanyetik alan şiddetinden hiçbir şekilde daha fazla olamaz. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Çeşitli Hükümler Azami Elektromanyetik Alan şiddeti Madde 12 - a) Bu Yönetmelikte açıklanan SBT cihazlarından 1000 MHz'nin altındaki frekansta çalışan veya çalışmaları esnasında bu frekanslarda elektro- man- yetik alan meydana getiren cihazların yoğun yerleşim bölgelerindeki elektroman- yetik alan şiddetini arttıracak şekilde kullanılmasına izin verilmez. b) Bu Yönetmelikte açıklanan SBT cihazlarının dışındaki,çalışmaları esnasın- da istenmediği halde radyofrekans enerjisi üreten her çeşit motorlu araç,makine ve diğer cihazların yaydığı toplam radyofrekans enerjisi,herhangi bir frekansta cihazdan 50000/frekans (kilohertz) mesafede (metre) 15 uV/metreyi geçmeyecek şekilde perdeleme yapılması mecburidir. Ölçme Metodları Madde 13 - Bu yönetmelikte tesbit edilen özelliklerin ölçülmesinde TS - 3327 de belirlenen ölçme metodları kullanılır. Değişiklikler Madde 14 - Bu yönetmelikte belirlenen standartlar ITU,CCIR ve CISPR'ın yayınladığı tavsiyeler dikkate alınarak,Ulaştırma Bakanlığı'nca gerektiğinde değiştirilir.SBT cihazlarını imal veya ithal eden veya kullananlar,belirlenen yeni standartlara göre gerekli değişiklikleri,verilen süre içinde yapmak zorundadırlar. GEÇİCİ MADDE 1 - a) Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinde halen kullanılmakta olan SBT cihazlarının (Diğer SBT cihazları hariç),kullanıcıları tarafından 1 Temmuz 1985 tarihine kadar bu yönetmelikte belirlenen standartlara uyacak şekilde perdelenmesi ve filtrelenmesi mecburidir .Bu tarihten sonra bu cihaz- lardan zararlı enterferansa sebep olanlar Bakanlıkça faaliyetten menedilir ve gerekli tedbirler alınmadıkça tekrar çalıştırılmalarına izin verilmez. b) Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinde imalatçıları veya ithalatçıları tarafın- dan satışa sunulmuş olan SBT cihazları,satış öncesi veya en geç (a) fıkrasında belirtilen tarihe kadar bu Yönetmelikte belirlenen standartlara uydurulur. Yürürlük Madde 15 - Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme Madde 16 - Bu Yönetmelik hükümlerini Ulaştırma Bakanlığı yürütür.