Ik hoop dat iedereen het nieuwe jaar goed begonnen is. Zoals op zoveel plaatsen in het land was het hier een witte kerst en ook tussen kerst en oud en nieuw lag hier nog een aardig laagje sneeuw. Tijd genoeg dus om eens over de verschillende banden te draaien en te genieten van QSO’s uit warmere streken. Het blijft vreemd om een amateur te horen vertellen dat het 20 graden Celsius boven nul is. Eigenlijk een kleine wereld als je er over nadenkt.

Computer: MFSK

Hadden we het vorige maand nog over een vrij oude mode, RTTY, deze maand proberen we eens een wat nieuwere mode te ontcijferen. Als je in de RTTY gedeeltes van de banden luistert, dan heb je de tonen die bij deze mode horen vast wel eens gehoord. Het klinkt als een hele langzame SSTV uitzending. Voor het decoderen is niet echt veel nodig, dezelfde computer en geluidskaart die gebruikt worden voor RTTY volstaan. In het kort betekent dit dat je minimaal een Pentium met een soundblaster compatible soundkaart moet hebben en een verbindingskabel tussen je ontvanger en de computer. De software die je kunt gebruiken is geschreven door Nino Porcino (IZ8BLY) en is te downloaden via het internet. De URL is http://iz8bly.sysonline.it . Ook deze software is freeware en kost, behalve de telefoontikken, dus niets. Het programma heet Stream en is ongeveer 850 KB groot. De laatste versie is 0.86 en is op 16 november 2000 vrijgegeven. Er zijn met dit programma verschillende modes te decoderen: MFSK16, MFSK8, PSK125F, PSK63F en PSK31. De modes die het meest gebruikt worden zijn MFSK16 en PSK31. Voor PSK31 zijn echter betere en simpeler programma’s voorhanden.

De installatie van de software is simpel, gewoon het programma streamsetup.exe starten en de rest wijst zichzelf. Zorg er wel voor dat je alle andere programma’s afsluit voordat je de installatie start. Na de installatie moet de computer opnieuw gestart worden en is het programma klaar voor gebruik. In het startmenu is een programmagroep Stream aangemaakt. Hierin staan ook de helpbestanden en een bestand met wat extra informatie over MFSK.

Na het opstarten van Stream verschijnt er een scherm dat in verschillende onderdelen is opgebouwd. Geheel bovenaan bevindt zich een knoppenbalk met de meest voorkomende functies. Hieronder is het ontvangstscherm, waarin meteen na het opstarten de aanbevolen frequenties vermeld staan voor MFSK. Dat scheelt in ieder geval weer zoeken naar de juiste plaatsen op de amateur-banden. Hieronder zit het scherm waarin je teksten kunt typen voor uitzenden en enkele knoppen met vaste teksten. Als luisteramateur doen we hier dus niets mee.  Verder nog enkele hulpmiddelen voor het afstemmen. Aan de rechterkant zie je een zogenaamd ‘waterfall’ display. Dit wordt gebruikt voor het afstemmen op een station en is samen met het ontvangstscherm voor ons het belangrijkste onderdeel.

Nu moeten we eerst nog een geschikt signaal vinden om iets leesbaars op het scherm te krijgen. Om een indruk te krijgen van hoe een MFSK signaal klinkt kun je even op de knop CQ (linksonderaan in het scherm) drukken en als het goed is, hoor je nu een MFSK signaal uit de luidspreker van de computer komen. Door tegelijk de CTRL en X toets in te drukken stop je de herrie weer. De meeste signalen zijn te horen in de 20m band. Ga om te beginnen op zoek naar een zo hard mogelijk MFSK signaal. Als het goed is zul je in het waterfall display nu enkele witte stippellijnen boven elkaar zien. Zorg ervoor dat de onderste rode lijn samenvalt met de onderste witte lijn van het signaal en even later zal er (als het goed is) leesbare tekst in het ontvangstscherm verschijnen. De rode lijnen zijn met behulp van de muis te verplaatsen. Gewoon met de muisaanwijzer in het waterfall display gaan staan en de rode lijnen kunnen op en neer bewogen worden. Dit is de makkelijkste en snelste manier om precies op een signaal af te stemmen.

 De truck is nu om ook de zwakke signalen te herkennen in het waterfall display. Deze zwakke signalen zijn meestal niet zo makkelijk te herkennen, omdat MFSK signalen nogal eens gestoord worden door RTTY en Pactor/Amtor stations die ook in dit gedeelte van de band uitzenden. Heb je eenmaal door hoe het werkt, dan gaat het afstemmen echter vanzelf.

De 2 meter band

Een van de makkelijkst te ontvangen banden voor de beginnende (maar ook de gevorderde!) luisteramateur is de 2 meter amateur-band. Deze band loopt in Europa van de 144 tot de 146 MHz. Om deze band te kunnen ontvangen is het voldoende om een redelijke (computer)scanner in je bezit te hebben. Als antenne kun je om te beginnen een simpele rondstraler op het dak plaatsen. Met deze simpele middelen zijn al leuke verbindingen te horen. Wel moet je, om een redelijk resultaat te behalen, een beetje op de hoogte zijn van de eigenschappen en beperkingen van deze amateur-band. Ook is het van belang om te weten welke soorten van uitzendingen op welke plaats in de band plaatsvinden.

Om met het eerste te beginnen: in principe is de 2m band een band van zogenaamde zichtverbindingen. De stations moeten elkaar kunnen ‘zien’. Hieruit kun je dan ook meteen de conclusie trekken dat de antennehoogte belangrijk is. Hoe hoger de antenne staat opgesteld, hoe verder het bereik. Dit geldt ook voor de luisteramateur. Zorg ervoor dat de antenne zo hoog en zo vrij mogelijk staat. Met de antenne op een redelijke hoogte moet het mogelijk zijn om amateurs in een omtrek van ongeveer 50 km te kunnen ontvangen. Gelukkig is dit niet het maximaal haalbare. Het is onder bepaalde omstandigheden mogelijk om stations over een veel grotere afstand te ontvangen. Hierbij spelen bepaald luchtlagen een rol die het uitgezonden signaal weer terugkaatsen richting aarde en het zo mogelijk maken om afstanden tot meer dan 2000 km te overbruggen. Afhankelijk van het soort reflectie wordt door de amateurs dan gesproken over b.v. tropo, sporadic-E of aurora. Met een scanner en een rondstraler moet je geen wonderen verwachten, maar af en toe stations uit de UK, Duitsland, België, Frankrijk of Scandinavië behoren zeker tot de mogelijkheden.

Nu het tweede punt, waar te luisteren. Onderstaand het bandplan voor de 2 meter band in het kort:

144.000 – 144.035

EME (Earth-Moon-Earth) in SSB en CW

144.035 – 144.150

CW met als aanroepfrequentie 144.050 MHz

144.050 – 144.400

SSB met als aanroepfrequentie 144.300 MHz

144.400 – 144.500

Bakenband

144.500 – 144.800

Alle modes, 144.500 SSTV aanroep en 144.800 APRS

144.800 – 144.990

Digitale modes (Packet)

145.000 – 145.1875

Ingangen repeaters met 12.5 KHz raster

145.200 – 145.5875

FM, 145.300 MHz RTTY en 145.500

aanroepfrequentie

145.600 – 145.7875

Uitgangen repeaters (de ingang ligt 600 KHz lager)

145.800 – 146.000

Amateur satellietdienst

Dit is niet het volledige bandplan, maar voorlopig een mooie start. Je kunt nu prima zien waar je de meeste kans hebt om een bepaalde verbinding te horen. Voor een scanner met alleen FM en als antenne een rondstraler kun je dus het beste luisteren tussen de 144.500 / 144.800 MHz en 145.200 / 145.7875 MHz. In deze frequentiegebieden bevinden zich de meeste amateurs in FM.

SSTV, packet en RTTY zijn prima met de scanner te ontvangen, alleen heb je hier nog wat extra apparatuur in de vorm van een computer, software en/of modem voor nodig. Met het programma MMTTY (zie CQ-PA december 2000) is het prima mogelijk om RTTY uitzendingen mee te schrijven op 145.300 MHz.

Wil je graag QSL kaarten van verbindingen, hou er dan rekening mee dat niet iedere amateur een verbinding via de repeater zal bevestigen. Het standpunt is dan: je hebt dan niet de amateur zelf gehoord, maar de repeater. Vaak zul je je eigen kaart met een dergelijk commentaar retour krijgen. Ook voor awards zijn over het algemeen verbindingen via de repeater niet geldig. Heb je toch een QSL nodig voor bijvoorbeeld een award waarvoor wel repeaterverbindingen geldig zijn, vermeld dat dan duidelijk op je kaart!

Satelliet

Hij was er wel, hij was er niet, hij is er weer! De AO-40, waarover ik vorige maand berichtte, stopte met het uitzenden van de telemetrie signalen op 13 december. Ook waren de grondstations niet in staat om contact te krijgen met deze satelliet. Op dit moment is er weer contact met de satelliet. De oorzaak van het wegvallen van de communicatie wordt op dit moment onderzocht. Helaas is het nu dus niet meer mogelijk om de telemetrie signalen in de 2m band te ontvangen. Het baken is nu te horen op 2401.305 MHz, de 13cm band. Op 2 meter zal het nog even stil blijven. Men wil eerst de oorzaak van het falen van de satelliet achterhalen.

Contesten

In het nieuwe jaar zijn er weer vele contesten, ook voor de luisteramateurs! Als je de komende maand je krachten eens wilt meten met andere luisteramateurs kun je misschien meedoen aan een van de volgende wedstrijden.

SLP

De deelname aan de SLP contesten staat open voor alle luisteramateurs in de wereld.

De contestdata zijn: 27 en 28 Januari, 3 en 4 Maart, 24 en 25 maart, 7 en 8 april, 5 en 6 mei, 8 en 9 september en 27 en 28 oktober.

Toegestaan zijn verbindingen in spraak op de amateur-banden: 80, 40, 20, 15, en 10 meter.

Per contest zijn drie uur geldig in de periode van Zaterdag 00.00 uur UTC tot en met Zondag 24.00uur UTC. Deze drie uren mag men verdelen  in een blok van twee uur plus een blok vaneen uur. Elk blok moet beginnen op een heel uur.

Per band moet u zoveel mogelijk verschillende prefixen en landen proberen te loggen. Een station is volledig gelogd als u (van hemzelf) zijn roepnaam van het station waarmee hij in contact was. Het tegenstation hoef je niet te horen, wel moet zijn roepnaam vermeld worden. Een prefix wordt bepaald volgens de WPX- regels en de landen worden bepaald volgens het DXCC-certificaat. Op de 20, 15 en 10 meter krijgt u per prefix een punt. Op de 80 en de 40 meter krijgt u twee punten per prefix voor stations binnen Europa en vier punten per prefix voor stations buiten Europa. Per band mag een prefix slechts eenmaal geteld worden en ook een land een keer. Op een andere band telt de prefix en het land weer opnieuw. Per band berekent u het bandtotaal door het aantal prefixpunten van die band te vermenigvuldigen met het aantal verschillende landen dat op die band gelogd is. De eindscore per contest is de som van de bandtotalen. Voor de Daan Dekker Memorial telt de score van de zes beste contesten van de deelnemer.

U moet voor elke band een ander logblad gebruiken. Vermeld bovenaan op elk blad uw luisternummer, de frequentieband en het bladzijdennummer. Een logregel moet achtereenvolgens bevatten: Datum, Tijd (UTC), het gehoorde station, het tegenstation, R-S + volgnummer dat het gehoorde station gaf, Prefixpunten en de landentelling. Doet het gehoorde station niet mee aan de contest, dan vult u wel het rapport in dat hij gaf maar zonder volgnummer. Op een apart blad moet u de puntenberekening per band en het totaal vermelden. Vermeld hierop ook het aantal bladen, uw volledige naam en adres, een beschrijving van de gebruikte ontvanger en antenne en onderteken dit blad met de verklaring dat u het reglement van deze contest in acht heeft genomen.

Alleen verbindingen tussen twee amateur-stations zijn geldig. Een tegenstation mag pas na vijf minuten opnieuw als tegenstation voorkomen. U mag slechts een ontvanger tegelijkertijd in bedrijf hebben en moet alleen luisteren, groepstations zijn niet toegelaten. Dubbel gelogde stations, te snel terugkerende tegenstations of andere logregels die niet meetellen  bij de puntenberekening moet u merken met het woord “ ongeldig “ in de kolom voor de landentelling. Foutief ingevulde logs kunnen leiden tot diskwalificatie. Ondertekening van het log betekent automatisch dat men zich houdt aan het reglement. De contestmanager beslist in die gevallen waarin het reglement niet voorziet.

Per SLP is er een prijs beschikbaar voor de hoogst geklasseerde die nog geen prijs  heeft behaald. De Daan Dekker Memorial is te winnen door diegene die het beste eindresultaat behaalt. Het eindresultaat is de som van maximaal zes SLP-Contesten. Men kan per persoon maximaal een prijs winnen. Voor de deelnemers die minimaal driemaal een log hebben ingezonden is er een certificaat beschikbaar. De uitslag wordt gepubliceerd in NL-Post maar is ook snel thuis te krijgen via een aan jezelf geadresseerde en gefrankeerde enveloppe.

Het log moet binnen drie weken na elke contest verzonden zijn aan: Joukje van Stralen NL-11971, Roswinkelerstraat.117, 7895-AR Roswinkel of via E-mail adres:  [email protected]   

Regio contest

Nog even aandacht voor de regio contest. Deze wordt iedere 2e dinsdag van de maand gehouden. De eerstvolgende is dus op dinsdag 13 februari 2001. De reglementen voor deze contest staan in het december nummer van 2000. Eventueel zijn de reglementen bij mij op te vragen of via de contestmanager:

Ad de Bok

Boterbloemstraat 32

5321 RR Hedel.

PACC contest

Op 10 en 11 februari is het weer tijd voor de PACC contest. Dit is een contest waar Nederlandse amateurs voor de verandering centraal staan. De logs van de luisteramateurs tellen ook mee voor het afdelingsklassement. Voor meer informatie over deze contest kun je kijken op de homepage van PA3EBT (http://home.wxs.nl/~pa3ebt/pacc/). De regels voor zover die gelden voor luisteramateurs:

Datum en tijd: zaterdag 12 februari 1200 UTC tot zondag 13 februari 1200 UTC.

 Banden en mode: 160, 80, 40, 20, 15 en 10 meter (géén WARC-banden). Op 160 meter alleen CW, géén SSB. Op 80 en 20 meter is het voor wedstrijden toegestaan verbindingen te maken in de volgende segmenten: CW: 3500-3560 kHz en 14000-14060 kHz; SSB 3600-3650 kHz, 3700-3800 kHz en 14125-14300 kHz. Op 80 meter worden de segmenten 3500-3510 kHz en 3775-3800 kHz alleen benut voor intercontinentale QSO's.

 De categorie voor luisteramateurs is categorie G: dit is een single operator categorie in alle opzichten: één operator bedient de ontvanger en vervult alle administratieve handelingen. Gelogd worden stations en tegenstations. Elk verschillend gehoord Nederlands en/of buitenlands station dat deelneemt aan de PACC contest levert één punt op, mits de uitgewisselde gegevens van beide stations vermeld zijn. Per band telt slechts éénmaal dezelfde call als punt, het gehoorde tegenstation mag maximaal tien maal per band als tegenstation worden opgevoerd.

 Uitwisselen Nederlandse stations geven RS(T) plus hun provincie-afkorting. De te gebruiken afkortingen zijn: GR=Groningen, FR=Friesland, DR=Drenthe, OV=Overijssel, GD=Gelderland, UT=Utrecht, FL=Flevoland, NH=Noord-Holland, ZH=Zuid-Holland, NB=Noord-Brabant, ZL=Zeeland en LB=Limburg.

 Punten:

Een geldige verbinding met een buitenlands of een Nederlands station levert één punt op. Een verbinding is geldig wanneer deze door beide zijden wordt bevestigd. Een station mag slechts één keer per band worden gewerkt. QSO’s met stations die kennelijk aan een andere contest meedoen (zoals de RSGB 1,8 MHz contest) tellen gewoon mee voor punten en multiplier.

 Multiplier:

De multiplier bestaat uit het aantal gewerkte landen volgens de ARRL DXCC-landenlijst, inclusief Nederland en gerekend per band. In de volgende gevallen telt niet het DXCC land maar het calldistrict als multiplier: Aziatisch Rusland (een Russisch station met een 9 of een 0 in de call), Chili (CE), Japan (JA), Argentinië (LU), Brazilië (o.a. PY), Canada (o.a. VE), USA, Australië (VK), Zuid-Afrika (ZS) en Nieuw Zeeland (ZL). De cijfers 1 t/m 0 in de prefix (het niet-persoonlijke gedeelte van de roepnaam, zijnde het gedeelte dat het land aanduidt) leveren een multiplier op. Voorbeeld: PT7, PY2 en PU9 leveren drie multipliers op; AA1, K1, en WB1 is maar één multiplierpunt. Wordt er geen cijfer in de prefix vermeld, zoals bij LU/PA3ZZZ, dan geldt dit voor LU0. Wellicht ten overvloede: UA9 en UA0 zijn twee verschillende multipliers.

 Scoreberekening:

De eindscore is het totaal van alle QSO-punten van alle banden, vermenigvuldigd met het totaal van alle multipliers van alle banden.

 Afdelingsklassement: Alleen single operators uit een afdeling kunnen meedoen aan het afdelingsklassement. Men kan dit aangeven door het nummer van de afdeling op het summary sheet te vermelden. Dit is uiteraard uw eigen afdelingsnummer. Dus niet alleen de naam van de afdeling vermelden of het nummer van de QSL-regio! De punten worden bij elkaar geteld en bepalen de score van de afdeling. Ook de punten van luisterstations tellen mee.

 Log-instructies:

Gebruik standaard log en summary sheets, het liefst op A4-formaat.Vermeld de categorie waarin in u deelneemt duidelijk op de summary sheet. Voor iedere band een apart log maken, de pagina's aan één kant beschrijven of printen. De stations per band, op volgorde van tijd sorteren (niet op prefix!).Vermeld de multiplier alleen wanneer deze nieuw is. Multiplier aangeven met de bijbehorende landenprefix. (PA voor Nederland, DL voor Duitsland etc.). Gebruik géén streepjes, kruisjes o.i.d. Dubbele verbindingen aangeven. Vermeld op de summary sheet per band het aantal verbindingen (minus dubbele) en multipliers; daaronder het totaal aantal verbindingen en het totaal aantal multipliers en een scoreberekening. Onderteken de summary sheet met een verklaring dat voldaan is aan de wedstrijdregels.

Prijzen

 Een beker voor de hoogste score in de categorieën A t/m G. Een erewimpel voor de nummers 1, 2 en 3 in de categorieën A t/m G. De Afdelingsbeker voor de winnaar van het afdelings-klassement. Alle Nederlandse deelnemers die meer dan 100 verbindingen hebben gemaakt ontvangen een herinneringslint.

Belangrijk Door het insturen van het log geeft u te kennen dat u zich neerlegt bij de beslissingen van de contestorganisator. Over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd.

 Sluitingsdatum De logs graag voor 31 maart 2000 sturen aan:

 Hans P. Blondeel Timmerman, PA7BT

 Nieuweweg 21

 4031 MN  Ingen

 Onvoldoende gefrankeerde of aangetekend verzonden logs worden niet geaccepteerd.

Dat was het weer voor deze maand. Volgende maand weer een aflevering. Mochten er vragen of opmerkingen zijn, bel, fax of mail dan gerust. De nummers staan boven de rubriek.